Sait Faik, Necati Cumalı, Rıfat Ilgaz başta olmak üzere evleri müzeye dönüştürülen önemli yazar ve şairlerimizin müze evleri hakkında bilgiler derledik.
1. Sait Faik Abasıyanık (1906 – 1954), Burgazada
Sait Faik, hem geleneksel Türk hikayesini modernist bir çizgiye taşıması hem de kendinden sonraki yazarları etkilemesi açısından Cumhuriyet dönemi Türk hikayeciliğinin önemli isimlerindendir. 1939 yılında babasının ölümü üzerine, kışları Şişli’de, yazları Burgazada’da yaşamaya başlayan Sait Faik Abasıyanık, yaşamının özellikle son 10 yılını adada geçirir ve ada günlerinden geriye ölümsüz eserlerden oluşan paha biçilmez bir miras bırakır.
Sait Faik Abasıyanık Müzesi, ilk olarak 22 Ağustos 1959 tarihinde açılır. 1964 yılından bu yana Darüşşafaka Cemiyeti’nin sorumluğunda olan müzede, yazarın bugüne kadar tam olarak elden geçirilmeyen ve büyük bir kısmı eski yazı olan çok sayıda el yazması, mektubu, notu, defteri, kişisel eşyaları sergilenmektedir. Ev, yazarın vasiyeti doğrultusunda ücretsiz olarak hizmet veriyor.
Sait Faik Abasıyanık’ın En Güzel Hikayelerinden Alıntılar
2. Tevfik Fikret (1867 – 1915), Aşiyan
Dönemin istibdat havasından bunalmış, özgürlükçü şairi Tevfik Fikret, şehirden uzak, tabiatla iç içe olması ve öğretmenlik yaptığı Robert Kolej’e yakınlığı nedeniyle; Aşiyan’daki evin yapımına 1905’te başlar. Tevfik Fikret’in kendisi tarafından projesi çizilmiş evin inşaatı 1906’da tamamlanır. Fikret, Aşiyan’da eşi Nazime Fikret ile 1915’e kadar yaşar.
1945’te Edebiyat-ı Cedide Müzesi olarak açılan Aşiyan, Recaizade Mahmud Ekrem, Ali Ekrem Bolayır, Namık Kemal, Abdülhak Hamit Tarhan, Nigâr Hanım’a ait fotoğraf ve kitapları da bünyesinde barındırır. Ayrıca Tevfik Fikret’in natürmortları ve Abdülmecid Efendi’nin Fikret’in Sis şiirinden etkilenerek yaptığı tablo müzenin önemli eserlerinden. Fikret’in kendi vasiyeti üzerine 1961’de Aşiyan’ın bahçesine taşınan mezarını da ziyaret etmek mümkün.
Servet-i Fünun’un Kurucusu Tevfik Fikret’in Eserleri ve Hayatı
3. Hüseyin Rahmi Gürpınar (1864 – 1944), Heybeliada
Edebiyat-ı Cedide dönemi önemli bağımsız yazarlarından, roman ve öykü yazarı olmasının yanında natüralizmin de en önemli temsilcilerinden olan Hüseyin Rahmi, Heybeliada’daki evinde 1912-1944 yılları arasında 32 yıl boyunca yaşar ve hayatının son dönemini burada geçirir. Ev, 2000 yılında müzeye dönüştürülür.
Heybeliada’da denize hakim bir tepede bulunan müzede, aralarında Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın kendi yaptığı el işlerinin (dantel) de bulunduğu eşyalar, kitaplar, gazete arşivi, tablolar, fotoğraflar sergilenir. Ancak 2016 yılında başlayan restorasyon çalışmaları halen devam ettiği için ziyaret etme olanağı yok.
4. Kemal Tahir (1910 – 1973), Kadıköy
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nın önemli romancılarından Kemal Tahir’in eşi Semiha Tahir tarafından kurulan vakıf sayesinde müze haline getirilen Şaşkınbakkal’daki ev, yazarın son 10 yılını yansıtıyor. Tahir’in son çalışmalarını yaptığı ve hayata gözlerini yumduğu bu ev, apartmanın giriş katında oldukça mütevazı ve sessiz bir yer.
Bu müze evde ünlü yazara ait yaklaşık dokuz bin kitap, el yazmaları, kullandığı daktilosu, çalışma masası, çeşitli zamanlarda çekilmiş fotoğrafları, ödülleri yer alıyor. Yazarın hayatının son yıllarını geçirdiği bu evde, Kemal Tahir’in yatağını, o meşhur kalın çerçeveli gözlüğünü, piposunu, saatini ve diğer kişisel eşyalarını görmek de mümkün. Nazım Hikmet’in Oliver marka daktilosu Kemal Tahir’in odasının ortasında, çekmecelerde ise karşılıklı yazdıkları mektupları duruyor. Yazar cezaevinde iken, Semiha Hanım dikiş dikerek para kazanıp eşine yollamış. Müzede bu dikiş makinesi de sergileniyor.
Kemal Tahir’in Hayatı ve Eserleri
5. Mehmet Akif Ersoy (1873 – 1936), Ankara
Milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy, İstiklal Savaşımız sırasında I. T.B.M.M. Burdur Mebusu iken, kendisine büyük hayranlık duyan Tacettin Şeyhi tarafından selamlık bölümü kendisine tahsis edilen bu evde yaşamış ve İstiklâl Marşı’mızı bu evde yazmıştır. Bu ev, 30 Ekim 1949 tarihinde Şehir Meclisi kararı ile Mehmet Akif Ersoy Evi adını almış ve müzeye dönüştürülmüş ise de bakımsız kalmış ve zamanla harap olmuştur. 1982’de yapının yıpranan kısımları yeniden onarılıp 27 Aralık 1984 günü yapılan bir törenle yeniden ziyarete açılmıştır. Müze evde Mehmet Akif Ersoy’a ait cep saati, gözlük, tesbihi, tüfek ve büyük şairin yüzünün kalıbı teşhir edilen eserler arasında.
Mehmet Akif Ersoy’un hayatının son 6 ayını geçirdiği İstiklal Caddesi üzerindeki Mısır Apartmanı’dır. Bu ev aynı zamanda ünlü şair Mithat Cemal Kuntay’ın uzun süre yaşadığı ve hayata gözlerini yumduğu yerdir. Mısır Apartmanı’ndaki dairenin müzeye dönüştürülmesi ise hâlâ tartışma konusudur.
Mehmet Akif Ersoy’un Hayatı ve Eserleri
6. Cahit Sıtkı Tarancı (1910 – 1956), Diyarbakır
Diyarbakır Evleri’nin özelliklerini en özgün biçimde muhafaza eden, en güzel örneklerden birisi Cahit Sıtkı Tarancı’nın doğduğu evdir. Diyarbakır merkezinde bulunan ev, 1733 tarihinde inşa edilmiştir. 2 Ekim 1910 tarihinde bu evde dünyaya gelen Cahit Sıtkı Tarancı’nın çocukluk ve gençlik yıllarının bir bölümünün geçtiği bu tarihi ev, 1973 tarihinde Kültür Bakanlığı tarafından satın alınarak restore edildikten sonra, 1973 tarihinde Cahit Sıtkı Tarancı’nın anısını yaşatmak ve ismini ebedileştirmek amacı ile müze olarak hizmete açılmıştır. Müzede şaire ait özel eşyalar, mektupları, şiirleri ve kitapları ile etnografik eserler de sergilenmektedir.
Cahit Sıtkı Tarancı Şiirleri, Hayatı ve Eserleri
7. Ziya Gökalp (1876 – 1924), Diyarbakır
Ünlü sosyolog, şair ve yazar Ziya Gökalp’ın doğduğu ve çocukluk yıllarını geçirdiği ev, 19. yüzyılda inşa edilmiş Diyarbakır sivil mimari örneklerinin en güzel eserlerden. 1876 yılında Ziya Gökalp bu evde doğmuştur. 23 Mart 1956 tarihinde evin harem bölümü İl Özel İdaresince, selamlık bölümü ise Belediye tarafından kamulaştırılmış, harem bölümü Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Ziya Gökalp Müzesi olarak düzenlenerek ziyarete açılmıştır. Müzede Ziya Gökalp’e ait özel eşyaların yanı sıra etnografik malzemeler de sergilenmektedir.
8. Rıfat Ilgaz (1911 – 1993), Cide, Kastamonu
Rıfat Ilgaz’ın 1911 yılında Cide’de doğduğu ve çocukluğunun bir dönemini geçirdiği ev, Cide Belediyesi’nin de katkılarıyla 2008 yılında Rıfat Ilgaz Kültür, Sanatevi ve Müzesi oldu. Müzede Rıfat Ilgaz’ın çalışma masası, yatağı, giysileri, kalemi, kitapları, fotoğrafları gibi özel eşyalarını görmek mümkün.
Rıfat Ilgaz’ın Eserleri ve Hayatı
9. Necati Cumalı (1921 – 2001), Urla, İzmir
Türk Edebiyatı’na damga vurmuş önemli isimlerinden biri olan Necati Cumalı’nın doğduğu ve daha sonra eşiyle yaşadığı ev, Necati Cumalı Anı ve Kültür Evi olarak Urla Belediyesi’nin de katkılarıyla aslına bağlı kalınarak onarılıp 2004’te müzeye çevrilir. Evin zemin katındaki bir odası ilçe kütüphanesi olarak hizmet vermekte. Müze evde, kütüphanenin yanı sıra Necati Cumalı’nın kişisel eşyaları, eserleri, fotoğrafları, eserlerinden çekilmiş olan film afişleri, yazıları ve satranç takımı gibi özel eşyaları sergilenmektedir.
Bilmeniz Gereken 20 Necati Cumalı Şiiri
Kaynak
Aşiyan Müzesi Tarihçesi, Sait Faik Müzesi, Hüseyin Rahmi Gürpınar Müzesi, Kemal Tahir Vakfı, Cahit Sıtkı Tarancı Evi, Çağdaş Müzecilik Anlayışı ve Ülkemizde Müzeler
