Richard Phillips Feynman, 11 Mayıs 1918’de New York’ta Far Rockaway adlı küçük bir kasabada dünyaya gelir. Aslen Rus ve Polonya asıllı Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. Çocukluğunda, tutucu düşünceye meydan okumak için kendisini sorular sormaya teşvik eden babası Melville’den ve yaşamı boyunca terk etmediği mizah anlayışını devraldığı annesi Lucille’den yoğun bir şekilde etkilenir.
“Babam, daha ben doğmadan anneme, eğer çocukları erkek olursa bir bilim adamı olacağını söylemiş. Şüphesiz bunun olması için yoğun gayret sarfetti. Gerçekten bilim adamı olmamda etkili oldu. Küçükken henüz bebek sandalyesinde otururken eve değişik renklerde küçük fayanslar getirirmiş; oynarmışız, domino gibi, dik olarak ama, sandalyemde dizermişiz — böyle olduğunu anlattılar — hepsi bittiğinde bir kenarından itermiş ve hepsi yıkılırmış. Bir süre sonra tekrar dizilmesine yardım edermiş, gittikçe karmaşıklaşan bir şekilde, iki beyaz fayans, bir mavi, iki beyaz, bir mavi. Annem şikayet edermiş, yahu çocuğu rahat bıraksana mavi koymak istiyorsa, bırak da maviyi koysun diye. Ama babam ‘Hayır, ona desenlerin ne güzel şeyler olduğunu göstermek istiyorum, matematik gibi ilginç olduklarını’ dermiş. İşte, babam bana dünyayı anlatmaya, ne kadar ilginç olduğunu anlatmaya çok erken başladı. Evde Britannica ansiklopedisi vardı. Küçük bir çocukken bile beni kucağına alır ve ansiklopediden bölümler okurdu. Dinozorlar hakkında, örneğin, Brontosaurus veya onun gibi bir şey, belki de Tyrannosaurus Rex hakkında şöyle derdi ansiklopedi, bu hayvan sekiz metre boyundadır, kafası da iki metre genişliğindedir; burada durup bakalım bu ne demek derdi. Eğer bizim ön bahçede olsa, kafasını pencereden içeri sokabilecek yükseklikte olurdu, ama kafası büyük olduğundan pencereyi kırardı derdi.”
Feynman, annesi, babası ve kızkardeşi Joan ile
“Fiziğin yanı sıra babamın bana öğrettiklerinden biri de, (doğru veya yanlış) saygı değer olana saygı duymamak… Örneğin, ben küçükken, New York Times’ta ilk fotoğraflar yayınlandığı zaman, beni kucağına aldı, bir resmi gösterdi. Resmi hatırlıyorum, Papa ve onun önünde eğilen insanlar. “Şu insanlara bak” dedi, “Bir insan ayakta duruyor, diğerleri onun önünde eğiliyorlar. Aralarında ne fark var? Ayakta duran Papa (Papa’dan nefret ederdi). Aradaki fark da apoletleri!” Şüphesiz Papa için bu tam geçerli değil, ama bir general de olabilirdi önünde eğilinilen, her zaman üniformaydı, pozisyondu saygıyı uyandıran, onun da diğerleri gibi problemleri var, o da herkes gibi yemek yiyor, o da herkes gibi tuvalete gidiyor, diğer insanların problemlerine benzer problemleri var. O da bir insan. Peki niye diğerleri önünde eğiliyorlar? İsminden, pozisyonundan, üniformasından ötürü, muhteşem bir iş başardığı için değil. Babam üniforma yapıp satardı, unutmadan söyleyeyim. Üniformanın ne fark yarattığını biliyordu. Aynı kişi üniformayla başkalaşıyordu.”
Richard Feynman, 12 yaşında cebir ve trigonometri öğrenmeye başlar. Far Rockaway Lisesi’nde okurken matematiğini kusursuzlaştırır ve lisenin son yılında New York Üniversitesi Matematik Şampiyonası’nı büyük bir başarıyla kazanır.
“Ben on üç yaşlarındayken Kalkülüs kitabı yayınlandı ve kütüphaneye geldi. O kadar heyecanlanmıştım ki… Kütüphaneye gittim almak için; kaydı yapan kütüphaneci şaşırmıştı, ‘Sen daha küçük bir çocuksun; bu kitapla ne yapacaksın?’ dedi. Kendimi huzursuz hissettiğim nadir anlardan biriydi; yalan söyledim ve babamın kitabı istediğini söyledim. Kalkülüs’ü bu kitaptan evde öğrendim.”
Feynman ve Arline, 1940’lar
Liseden sonra, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde fizik okur. MIT’de Kuantum Mekaniği dersi olmadığı için o konudaki kitapları okuyarak Kuantum Mekaniği öğrenir. Princeton Üniversitesi’nin yüksek lisans giriş sınavlarında benzeri görülmemiş derecede yüksek bir puan alır. Bu yıllarda, lise yıllarında tanıştığı, yaşamının tek aşkı olan Arline tüberkülozun bir çeşidi olan ağır bir hastalığa yakalanır. Princeton’da doktora tezini tamamlamak üzereyken, ailesinin karşı çıkmasına rağmen evlilik kararını hızlandırır. 29 Temmuz 1942’de belediye binasında bir muhasebeci ve arşiv memurunun şahitliğinde evlenirler.
Feynman ve Arline (evlendikleri gün)
Princeton Üniversitesi’nde kuantum mekaniği ile ilgili doktora teziyle uğraşırken, genç Feynman’dan atom bombası geliştirme projesine katılması istenir. Robert Oppenheimer, Feynman’ı teorik bölümde çalışması için ikna eder. 1943’ün başlarında Richard Feynman, Los Alamos’ta (New Mexico) bulunan Manhattan Projesi’ne, Oppenheimer’in ekibine katılır.
“Savaşı ilgilendirdiği için ahlaki bir problem de vardı. Savaşla pek ilgim yoktu, ama bu silahın neler yapabileceğini düşününce korktum birden… Bir de, mümkün olabiliyorsa mümkün olabilir, diye düşündüm, ayrıca biz yapabiliyorsak onların yapamayacağını gösterir bir bilgiye sahip değildim o zaman. Bu nedenle işbirliği yapmak önemliydi.”
“Ahlaki sorunla ilgili söylemek istediklerim var. Projenin başlamasının nedeni, Almanların tehlikeli olmalarıydı. Önce Princeton’da sonra da Los Alamos’ta ilk bombayı geliştirmeye başladım; daha kötü bir bomba yapmak için çabaladım. Yapıp yapamayacağımızı merak ediyorduk. Hepimizin beraberce çok çalıştığımız bir projeydi. Bu tür projelerde hep böyle olur; bir kere karar verdikten sonra başarılı olmak için deliler gibi çalışır insan. Bana göre, hatam veya ahlaksızlığım projeye niçin giriştiğimizi unutmam oldu. Nedenler ortadan kalkınca (Almanlar yenilmişti), niçin bu projede çalışmaya devam etmem gerektiğini gözden geçirmedim. Hiç düşünmedim bunun üzerinde.”
Feynman Los Alamos Askeri Üssü’nde
Feynman, Los Alamos’taki askeri üste çalışırken, karısı Albuquerque’de bir sanatoryumda yatar, istediği zaman karısını ziyaret etmeye gider. Karı koca iki haftada bir, bazen haftada bir görüşmekte ve sürekli mektuplaşmaktadırlar. Mektuplarında her şeyden bahsederler, vergi borçlarından, ilerde sahip olmak istedikleri Donald adlı erkek çocuğuna kadar.
“Richard, sevgilim, seni seviyorum; belki sana söylediğimden de çok. Belki de (hastalığa rağmen) hala yaşamımızla ilgili mutlu planlar yapabiliriz. Benim için bir şeylerden feragat etmeni istemiyorum. Benim mutluluğumun dışında aslında seninkini düşünmeliyiz. (…) Aşkım, seni seviyorum. Eğer seni eleştiriyorsam bile, unutma, herkes farklı şekilde sever. (…) Aşkım, daima sana ait olacağım ve daima seni seveceğim. Nerede ve ne zaman olduğu önemli değil. (Senin Putzien (Şaşkının), M.N-B)”
Feynman ve Arline
Hastalık giderek ilerler ve Arline 16 Haziran 1945’te ölür.
“Bir gece rüyamda Arline’i gördüm. Bütün mantığım onun öldüğünü ve onu göremeyeceğimi söylediği için ona bağırdım: ‘Hayır hayır, bu sen olamazsın. Sen öldün.’ Arline gülerek cevap verdi: ‘Hayır hayır, seni kandırdım ben. Senden sıkılmıştım, o yüzden öldü numarası yaptım ki, sen de ben de kendi yollarımıza gidelim. Ama bak, gene senden hoşlanıyorum ve o yüzden yanına geldim.’ Aklımı kaçırmak üzereydim. Her şey açıklanmalıydı, rüyalar bile. Öldüğü halde nasıl rüyamda canlı olurdu? Kendime psikolojik bir baskı yapmış olmalıyım. Bir ay boyunca ağlamadım. Sonra bir gün bir mağaza vitrininde çok güzel kırmızı bir elbise gördüm ve kendi kendime ‘Arline’e çok yakışırdı’ dedim. İşte o an ayırdına vardım, Arline ölmüştü. Ağlamaya başladım.”
Feynman ve Arline sanatoryumda
Yıllar sonra Richard Feynman’ın kızı Michelle Feynman, babasının bütün mektuplarını kitaplaştırmaya karar verir. Mektuplarından biri dikkatini çeker. Arline 16 Haziran 1945’te vefat etmiştir, ancak babası Arline’e son mektubunu 17 Ekim 1946’da, yani Arline’nin ölümünden sonra yazmıştır.
“Arline’ciğim,
Sana tapıyorum tatlım. Bunu duymaktan ne denli memnun olduğunu biliyorum ama sadece sen sevdiğin için yazmıyorum. Bunu yazma sebebim sana bunları söyleyince içimi kaplayan o müthiş heyecan. Sana son mektubumun üzerinden iki yıl geçti, tam iki yıl. Ama benim ne kadar gerçekçi ve dik kafalı biri olduğumu düşünürsen beni affedeceğini biliyorum. Sana yazmamın bir anlamı olmayacağını düşünüyordum.
(…) Seni sevmek istiyorum. Seni daima seveceğim.
Hala seni korumak, seninle ilgilenmek istiyorum. Senin de beni sevmeni, benle ilgilenmeni öyle çok arzu ediyorum ki. Oturup sorunlarımızı tartışmayı, seninle küçük planlar yapmayı istiyorum. Neler yapabilirdik? Kendi elbiselerimizi dikerdik. Çince öğrenirdik veya projeksiyon makinesi alırdık. Tüm bunları şimdi ben yapabilir miyim? Hayır. Sen benim fikir kadınım ve tüm sınırsız maceralarımın başlatanıydın. Hastayken benimle paylaşmak istediğin, benim de ihtiyacım olduğunu düşündüğün şeyi bir türlü yapamadığından dolayı çok üzülürdün. (Arline’nin hastalığı sebebiyle tüm evlilikleri boyunca bir kez beraber olurlar.) Buna hiç gerek yoktu. Çünkü ben seni çok çeşitli şekillerde seviyordum. Şimdi sen bana bir şey veremezsin, ama sana olan sevgim sürüyor. Seni bırakıp başka birini sevmem için engel yok, ama ben seni sevmeyi sürdürüyorum. Sen öldün, ama benim için herkesten daha değerlisin. Biliyorum, benim aptal olduğumu düşünüyorsun. (…) Birçok kızla tanıştım, ama hepsi gözüme berbat görünüyor. Bana kalan tek kişi sensin. Gerçek olan bir tek sensin.
Sevgili karıcığım, sana tapıyorum. Seni seviyorum karım. Karım öldü.
Rich.
Not: Bunu sana yollayamadığım için beni affet. Yeni adresini bilmiyorum.”
John von Neumann, Richard Feynman, 1940’larda
“Savaştan sonra daha büyük reaksiyon gösterdim. Belki bombanın kendisinden, belki de karımı o sıralarda kaybetmemden kaynaklanıyordu, başka psikolojik nedenlerden… Savaştan hemen sonra annemle New York’ta bir lokantadaydım; New York’u düşünüyordum. Hiroshima’daki bombanın gücünü ve etki alanını biliyordum. Bulunduğumuz noktaya bir tane atılsa etkisi buraya kadar ulaşacaktı, bütün bu insanlar ölecekti, her şey mahvolacaktı. İşin kötüsü tek bomba da değildi o. Aynı bombadan yapmaya devam etmek çok kolaydı. Kıyamete doğru gidiyorduk, çünkü iyimser olanların aksine uluslararası ilişkilerin nasıl yürütüldüğünü, insanların nasıl davrandıklarını biliyordum; çok önceden nasılsa bugün de öyleydi. Bomba yine kullanılacaktı. Kendimi huzursuz hissetmeye başladım. Her şeyin boş olduğunu düşünüyordum, hayır boş olduğuna inanıyordum. Bir köprü inşaatı görüyorum, diyelim, yakında yıkılacağına göre şimdi yapılması çok aptalcaydı. İnsanların tehlikeyi anlamadığını düşünüyordum. İşte böyle, bir inşaat görsem, insanların bir şeyler yapmaya çalışmalarını anlamsız buluyordum. Bir depresyona girmiştim.”
Feynman
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Feynman, Albert Einstein, Kurt Gödel ve John von Neumann gibi seçkin öğretim üyelerinin varlığına rağmen, Princeton’daki İleri Araştırmalar Enstitüsü’nden gelen teklifi reddeder. Bunun yerine, 1945-1950 arasında teorik fizik dersleri verdiği Cornell Üniversitesi’nde çalışmaya başlar.
“Böyle bir iş teklifini niye reddettiğimi anlayamadılar. Bekledikleri gibi çıkmamıştım, istedikleri gibi davranmamıştım. Bir şeyin farkına vardım. Başkalarının benim yapabileceklerim hakkındaki düşünceleri beni bağlamaz. Onlar iyi olacağımı düşündükleri için iyi olmak zorunda değildim.”
1950’de Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nde (CalTech) Teorik Fizik Profesörü görevini üstlenir. Kariyerinin geri kalanında çalışmalarını burada sürdürür. Feynman’ın 1961-64 yılları arasında, Caltech’te verdiği lisans fizik dersleri önemini ve güncelliğini hala korumaktadır. 3 yıl süren bu derslerin bütün serisi, Feynman Fizik Konferansları adı ile yayımlanır. Kitap, Feynman’ın dehasını ve en zor konuları basite indirme becerisini yansıtır.
Cornell’de Trudy Egyes ile dans ederken, 1948
Feynman tarafından 29 Kasım 1959’da Amerikan Fizikçiler Cemiyeti yıllık toplantısında There’s Plenty of Room At The Bottom (Dipte Bolca Oda Var) konulu konuşması, nanobilim ve nanoteknoloji çağının başlangıç noktası olarak kabul edilir. Konuşmasında atomları ve molekülleri kontrol etmeyi becerebileceğimizden, bunu yapabilmek için de yeni aletlere ihtiyacımız olduğunu söyler. Atomik seviyede yerçekimi kuvvetinin öneminin azalacağına, Van der Waals gibi zayıf kuvvetlerin öneminin artacağını da belirtir. Feynman’ın yıllar önce nanoteknoloji alanında söylediği fikirlerin çoğu günümüzde gerçekleşti.
Haziran 1952’de Mary Louise Bell’le ikinci evliliğini yapar, ancak pek uzun sürmez.
Feynman’ın üçüncü evliliği ise ilginçtir. Bir Avrupa seyahati sırasında kendisinden 20 yaş genç Gweneth’e Amerika’ya beraber dönmeyi ve genç kadının kendisine ev işlerinde yardım etmesini teklif eder. Genç kız teklifi kabul eder ve Feynman’ın yanında ev işlerine yardımcı olmak için çalışmaya başlar ve bu sırada başka erkeklerle flört eder. Feynman bir gün bu genç kadına karşı hisleri olduğunu fark eder ve evlilik teklif eder. 1960’ta evlenirler, Feynman ölene kadar sürer. 1962 yılında ilk çocukları olan Carl doğar ve 1968 yılında Michelle’i evlat edinirler. Gweneth, kocasının özgür yapısını değiştirmeye çalışmadığı gibi, onu istediği gibi yaşaması için destekler.
Richard, Gweneth ve Carl Feynman, 1962
Richard Feynman, 1965 yılında da Julian Schwinger ve Sin-Itiro Tomonaga ile birlikte kuantum elektrodinamiğine dair yaptıkları temel çalışmalardan ve bu çalışmaların temel parçacık fiziğinde yaratığı derin etkiden ötürü Nobel Fizik Ödülü’nü alır. Kuantum elektrodinamik denen ve fotonlarla elektronların etkileşimini anlatan ilk eksiksiz kuramı geliştirirler, kuram Paul Dirac’ın kuramındaki tutarsızlıkları da açıklar. (Kuantum teorisi ile rölativiteyi ilk formülize eden kişi, İngilizlerin Newton’dan sonra en büyük dahisi olarak kabul edilen Paul Dirac’tır.)
“Bir gün kafeteryada öğle yemeği yiyordum. Çocuğun biri bir tabağı havaya attı. Tabakta Cornell’in mavi arması vardı, kenarında mavi kısım şöyle döndü. Merakımı çekti. Tabak yerde yalpa yaparak kendi etrafında döndü. Sanki mavi arma yalpadan daha süratli dönmüştü. Yalpa hareketiyle kendi etrafında dönme arasında ne tür bir ilişki olabileceğini düşündüm. Bakın, sadece oyun oynuyordum, bir önemi yoktu. Dairesel hareket yapan cisimlerin hareket denklemleriyle uğraşmaya başladım. Eğer yalpalama az ise mavi armanın bir yalpalama süresinde iki kere döndüğünü buldum. Sonuçta, karmaşık denklemler yerine Newton’un konularından hareketle aynı sonucu bulup bulamayacağımı araştırdım. Hiçbir zorlama olmadan, zevk için yaptım tüm bunları. Sonra Hans Bethe’ye gidip, ‘Bak sana neşeli bir şey göstereceğim’ dedim ve her şeyi anlattım. ‘Evet ilginç ve neşeli bir şey, ama ne işe yarar?’ diye sordu. ‘Farketmez ki, hiçbir yararı yok. Zevk için yapıyorum’ diye cevapladım. Çekirdek Fiziği Laboratuarı’nın başı olan Bob Wilson’a malum mu oldu, içine mi doğdu ne, çünkü aynı gün veya ertesi gün beni yanına çağırdı ve üniversiteye profesör aldıklarında onun ne yapıp yapmadığının onların riski ve sorumluluğu olduğunu söyledi. Hiçbir şey yapmıyorsa veya hiçbir şey başarmamışsa profesörün kaygılanması gerekmiyor, onu işe alma riski üniversitenindi. İstediğim her şeyi yapabilirdim ve rahatlayabilirdim. O sıralarda psikolojik bir sıkıntıdan kurtulmak üzereydim. Rahatlayıp oynamaya başladım; anlattığım dairesel hareketle oynadım. Ve bu rotasyon beni başka bir probleme götürdü. Dirac’ın denklemine göre elektron spin vektörünün dönmesi ve bu da beni tekrar kuantum elektrodinamiğine götürdü; üzerinde çalışmakta olduğum problem. Başlangıçta yaptığım gibi hep rahat bir şekilde problemle oynamaya devam ettim. Ve her şey, hani şişenin mantarını çıkarmak gibi, her şey akıverdi dışarıya. Problemin çözümünü kısa sürede bitirdim ve sonra da bulduklarımdan dolayı Nobel Ödülü’nü kazandım.”
“Şeref ödüllerini sevmiyorum. Yaptığım çalışma ve ondan yararlananlar için önemini anlıyorum. Biliyorum, çalışmamı kullanan bir sürü fizikçi var. Başka bir şeye ihtiyacım yok. Başka bir şeyin anlamı olduğunu da düşünmüyorum. İsveç Akademisi’ndeki birisinin yapılan çalışmanın ödül alacak değerde olduğuna karar vermesinin önemini göremiyorum.”
Kuantum elektrodinamiğinin devleri: Paul Dirac ve Richard Feynman, 1963 Ağustos’unda Varşova’da düzenlenen yerçekimi fiziği konferansında
1940’larda Feynman Diyagramı’nın keşfi, atomaltı parçacıklarının esrarengiz davranışlarına ihtiyaç duyulan görsel açıklamayı getirmeye yardımcı olur. Fizikte birçok kuram geometrik temsillerden yararlanır. Örneğin, iki bilardo topunun çarpışmasının öncesinde ve sonrasında neler olacağını göstermek için vektörler kullanılır. Daha karmaşık atomaltı parçacıkların etkileşimlerini temsil etmek içinse Feynman Diyagramları kullanılır. Bu diyagramlar sadece bir etkileşimi geometrik olarak temsil etmek amaçlı kullanılmaz, aynı zamanda bize etkileşimin matematiksel denklemlerini de direkt olarak verir. Etkileşen parçacıkların sistemsel davranışını tanımlamak için ihtiyaç duyulan karmaşık matematiksel ifadelerin grafiksel analogları olan Feynman Diyagramları, 20. yüzyılın ikinci yarısında birçok teorik fizik alanının önünü açar. Sicim Teorisi ve M-teorisi gibi iddialı kuramları geliştirmek için büyük bir temel oluşturur. Feynman, fizik çevrelerinde efsane haline gelen Dodge Maxivan tipi aracını Feynman diyagramlarıyla süsler.
Feynman diagram çizimleriyle bilinen ünlü minibüsü, 1975
Feynman, süper soğuk sıvı helyumun süper akışkanlığı ile de ilgilenir. Helyum yeterince soğutulduğunda süper akışkanlık özelliği gösterir, bu akmaya karşı herhangi bir direnç göstermediği anlamına gelir. Feynman aynı zamanda parçacıkların bozunup akraba bir parçacık oluşturmasını, bu sebeple pek çok parçacığın ve atom çekirdeğinin kararsız olmasını sağlayan zayıf nükleer kuvvet teorisini geliştirir.
1980 yılında birbirlerinden bağımsız olarak Richard Feynman ve Yuri Manin, kuantum hesaplamalarının, kuantum mekanikleriyle çalışan bilgisayarlarda yapılabileceği fikrini ileri sürer. 1981 yazında IBM ve Massachusetts Institute of Technology’nin (MIT) MIT kampüsü yakınlarındaki Endicott House’da düzenlediği Bilgisayar Fiziği Konusundaki İlk Konferans adındaki etkinlikteki konuşmasında Richard Feynman, atomaltı parçacıkların karakteristiklerinden yararlanarak kuantum bilgisayarlar yapılabileceğini, kuantum hesaplamalarının, kuantum mekanikleriyle çalışan bilgisayarlarda çok daha rahat yapılabileceği fikrini ileri sürer. Günümüzde kuantum bilgisayarların geleceği umut verici olsa da, bu alanda henüz ilk adımlar atılmış durumda.
“Tek başına fizikle bir kişilik geliştiremezsiniz, yaşamınızın başka yönlerini de sürece işlemeniz gerekir.” Feynman renkli bir kişiliğe sahiptir: Bongo tutkusu zihnini rahatlatma yöntemlerinden biridir. Brezilya’da frigideira isimli metal perküsyon enstrümanını çalmayı öğrenir ve samba kurslarına katılır. Dünyanın en küçük ülkesini bulmaya çalışır, sonunda da bulur; Moğolistan ile Çin sınırları arasında Tuva diye bir ülke keşfeder. Feynman arkadaşlarıyla birlikte, uzun ve sıkıntılı bir yolculuktan sonra Tuva’ya ulaşırlar. Tuva halkı Feynman ve arkadaşlarını çok iyi karşılar. Adı ilk kez duyulan ülke, bir anda tanınır, müzikleri listelere girer.
Kafasını daha iyi topladığını söylediği striptiz kulüplerini ofis olarak kullanır ve oraya gidip denklemleri üstüne çalışır. Bir keresinde civardakilerin şikayetleri üzerine kapatılmaya çalışılan bir striptiz kulübü için ifade vermeye gider. Feynman dışında, kulübün müdavimlerinden kimse korkudan gitmez. Feynman mahkemede şunları söyler: “Bu tip yerler toplumsal ihtiyaçtır, toplumun birçok kesimi oraya gidiyor, işçiler, teknisyenler, mühendisler, bir de fizik profesörü.” Kulüp davayı kaybetmesine rağmen, benzeri bir davanın üst mahkemeye taşınması sebebiyle açık kalır.
Caltech’deki profesörlük yıllarında LSD kullanmayı deneyen Feynman, konuşmalarında yaşadığı sıkıntılar yüzünden çok utandığını söyler ve uyuşturucu kullanmaktan kaçınır. Benzer şekilde alkolik olduğunu hissetmeye başladığı an alkol kullanmaktan vazgeçer. Bunun açıklamasını ise şöyle yapar: “Beynime zarar verebilecek herhangi bir şey yapmak istemiyorum.”
İlginç özelliklerinden biri de, kasaların şifrelerini kırarak insanlara şaka yapmaktır. Kasa şifrelerini kırmanın mekaniği üzerine çalışmanın dışında, kasa kilitlerinin şifrelerini düzenleyen, kasa kullanan insanların psikolojik içgörülerini de kullanarak yapar bunu. Manhattan Projesi belgelerinin bulunduğu Los Alamos laboratuvarındaki en üst seviye gizlilikteki kasalarından birine kağıtlar koyarak, Manhattan Projesi’ne sızmış bir ajan bulunduğuna insanlara inandırır.
Richard ve Gweneth Feynman, Stockholm Üniversitesi’nde öğrenci balosunda, 1965
Dünyaca ünlü bir fizikçi olmasının yanı sıra, amatör bir ressamdı da, hatta takma isimle sergiler açar. “Kendime sakladığım bir nedenden dolayı resim yapmayı öğrenmeyi çok arzu ettim; çünkü dünyanın güzelliği hakkında sahip olduğum bir duyguyu iletmek istedim. Tarif etmesi zor, çünkü bu bir duygu. İnsanın evrendeki her şeyi kontrol eden bir tanrı ile kurması gereken, dinin taşıdığı hislere benzeyen bir şey var resimde.” Diğer tanınmış fizikçileri, çocuklarını, striptiz kulüplerindeki kadınlara kadar her şeyi çizer. 1987’de kızı Michelle Feynman çizimlerini toplar.
Female Posing, 1968
Equations and Sketches, 1985
Öğretim ve iletişim için kullanılan Feynman Tekniği ise Princeton’da öğrenci olduğu zaman Feynman’ın çalışma yöntemlerinden türetilmiştir.
1. Adım: Konuyu belirleyin.
2. Adım: Konuyu bilmeyen birine anlatır gibi anlatın.
3. Adım: Takıldığınız noktada kaynağa geri dönün.
4. Adım: Basitleştirin ve benzerlikler kurun.
Ölmeden 2 yıl önce Feynman, 28 Ocak 1986’da Challenger uzay mekiği fırlatıldıktan 73 saniye sonra havada parçalandığında Beyaz Saray Araştırma Komisyonu üyesiydi. Challenger’in nasıl olup parçalandığını tam bir tiyatro oyunu biçiminde anlatarak da tarihe geçer. Açıklamasında Feynman, hayati önemdeki contanın buz etkisiyle nasıl olup da kırıldığını anlatır.
1980 yılında yakalandığı iki nadir kanser türü nedeniyle tedavi görmeye başlasa da, 1986 yılında hastalık tekrarlar. 15 Şubat 1988’de Los Angeles’ta 69 yaşında hayata veda eder. Ölmeden önce “İki kez ölmekten nefret ederim; ikincisi çok sıkıcı geliyor bana” dediği söylenir.
Kaynak
Başkalarının Ne Düşündüğünden Sana Ne? – Richard Feynman, Feynman ve Bilim: İktisadın Bilim Olmaması Üzerine, Matrix Filmi Gerçek Olabilir Mi?, Bilim İnsanlarının Umulmadık ve Tarihi Aşk Hikayeleri, Adresini Bilmiyorum Sevgilim, Richard Feynman, Eminim Şaka Yapıyorsunuz Bay Feynman: Meraklı Bir Şahsiyetin Maceraları, Richard Feynman
