Günümüz sinemasının en vazgeçilmez öğelerinden biri olan animasyon, resim ya da nesnelerin hareketli ve canlı oldukları yanılsamasını uyandıracak biçimde düzenlenmesi işlemidir.
Animasyonun yaratıcılarından Norman McLaren, animasyonu hareket eden çizimlerin değil, çizilenlerin hareketi sanatı olarak tanımlamıştır. McLaren’e göre, her iki kare arasında ne olduğu, karenin üzerinde ne olduğundan çok daha önemlidir. Bu yüzden animasyon, kareler arasında (yer alan) görünmeyen aralıklar oluşturma sanatıdır.
Her ne kadar ülkemizde gereken önem verilmemiş, sadece çocuklar hedef alınmış olsa da dünyada 19.yy’da başlayan ve günümüze kadar süren deneysel araştırmalar sonucunda animasyon ve yapım teknikleri giderek daha üst düzeylere ulaşmaktadır. Bilim ve teknoloji yeni olanaklar sundukça, deneyimli ve bilinçli sanatçılar yetiştikçe bu gelişim daha da üst boyutlara taşınacaktır.
1. Nausicaä Of The Valley Of The Wind (Rüzgarlı Vadi), 1984
Dünya, Seven Days of Fire isimli yıkıcı bir savaşın ardından yaşanmaz bir yerleşim yerine dönüşmüştür. Savaş sonrası ortaya çıkan zehirli bir gaz sebebiyle tüm doğal yaşam sona ermiş, insanoğlu da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Çok az sayıdaki insan kolonileri bu gazdan arındırılan irili ufaklı adalarda yaşamaktadır. Prense Nausicaä’nın halkı da bu insan topluluklarından biridir. Prenses Nausicaä, doğaüstü güçleri sayesinde canlı olan tüm varlıklarla ve ormanlarla konuşup anlaşabilme yeteneğine sahiptir. O, bu zehirli gaz dolu ormanlara karşı halen daha umutludur ve bir kurtuluş yolu bulabileceği inancını taşır. Animasyon üstadı Hayao Miyazaki’nin aynı isimli manga serisinden uyarladığı film, yönetmeninin en önemli yapıtlarından biri.
2. Lion King (Aslan Kral), 1994
Vahşi Afrika’da henüz yeni doğan bir aslan doğaya egemen düzenin kökünden sarsılacağı bir döneme tanıklık etmek üzeredir. Doğanın kralı olan babasının tacının veliahtı olan Simba, kötülüklerle ve kötü hayvanlarla dolu ormanlarda günden güne daha fazla öğrenecek ve daha fazla büyüyecektir. Simba’nın sorumluluklarını üstlenme ve sorunları çözme becerisi, ormanın yeni kurallarını belirleyecektir. Birbirinden renkli karakterleriyle ve gittikçe daha dokunaklı bir hal alan öyküsüyle yakın dönem animasyon klasiklerinden biri olan Aslan Kral, müziklerini yapan Hans Zimmer’a da bir Oscar kazandırmıştı.
3. Toy Story (Oyuncak Hikayesi), 1995
Andy oyuncak koleksiyonu yapmayı çok seven ve oyuncaklarına değer veren küçük bir çocuktur. Ancak, Andy’nin oyuncakları hakkında bilmediği bir şey vardır. Bu da Andy’nin yokluğunda, oyuncaklarının kovboy Woody’nin önderliğinde hayata geldiğidir. Bir gün Andy güzel bir hediye alır. Bu hediye de son model bir oyuncak olan Buzz Lightyear’dır. Andy’nin aldığı bu hediye oyuncaklar arasındaki ego tartışmalarını da beraberinde getirecektir.
4. Spirited Away (Ruhların Kaçışı), 2001
Japon animasyon üstadı Hayao Miyazaki’nin en değerli yapıtlarından olan film, küçük Chihiro ve ailesinin yeni bir kasabaya taşınmalarıyla açılır. Yolculuk esnasında yolda gördükleri bir tünele dikkat eden aile, tünelin içerisinden geçtiklerinde karşılaştıkları fantastik dünyanın içerisinde büyülenirler. Ancak bu kasabada yolunda gitmeyen bir şeyler vardır, bu büyü kısa bir zaman sonra bozulacaktır. Ailesini kaybeden küçük Chihiro, babasını kurtarmak için korku dolu bir maceraya atılacaktır. Animasyon türünün en önemli örneklerinden biri olan film, 75. Akademi Ödülleri’nde En İyi Animasyon dalında Oscar’a; 52. Berlin Film Festivali’nde ise Altın Ayı ödülüne layık görülmüştür.
5. Shrek, 2001
Shrek, oldukça korkutucu bir görünüme sahip, devasa, yeşil bir troldür. Yalnızlığın getirisiyle, hayatının geri kalanını beraber geçirebileceği, en az kendisi kadar çirkin bir yaratık bulmanın hevesindedir. Bir kahin, kehanetini açıklar. Shrek ile güzeller güzeli bir prenses olan Fiona arasında duygusal bir ilişki olacaktır. Ancak Shrek ne kadar çirkinse Fiona bir o kadar güzeldir.
6. Ice Age (Buz Devri), 2002
20 bin yıl önce, Dünya hiç olmadığı kadar harika ve bir o kadar da tehlikelidir. Buz Çağı’nın başlangıcı kadar tehlikeli olduğu zamanlarsa çok azdır. Gezegenin dev yaratıkları ve daha küçük olanlardan bazıları soğuktan korunmak için güneye göç etmektedirler. Bunlara katılmayan iki kişi vardır. İşleri kendi bildiği gibi halletmeyi seven avare mamut Manfred ve hiçbir şey yapmadan yaşamaya bayılan tembel Sid.
7. Finding Nemo (Kayıp Balık Nemo), 2003
Uçsuz bucaksız okyanus evreninde yaşayan sevimli balıkların dokunaklı ve sevimli hallerine tanık olduğumuz film, Nemo isimli küçük bir balığın başından geçen macerayı ele alır. Nemo içerisinde yaşadığı yere karşı konulamaz bir ilgi ve merak duyuyor. Ancak, bu büyülü dünyanın güzellikleri olduğu kadar tehlikeleri de çoktur ve bu tehlikelerden Nemo’yu korumak isteyen babası çocuğunu büyük bir titizlikle koruyor. Ancak bir gün aniden ortadan kaybolan Nemo’nun başına türlü talihsizlikler gelecek, babası da ardından tehlikeli bir yolculuğa çıkacaktır.
8. Howl’s Moving Castle (Yürüyen Şato), 2006
Sıradan bir genç kız olan Sophie şeytani bir cadı tarafından büyüyle doksan yaşında bir kadına dönüşür. Sophie artık fazlasıyla yaşlanmış ve çevresi tarafından tanınmaz bir görünüme bürünmüştür. Bu yüzden, büyük bir umutsuzluğa kapılan ve yaşadığı yeri terk etmek zorunda kalan Sophie, Howl isimli yürüyen bir şatoda yaşayan bir büyücünün yanına yerleşir. Bu şatoda yaşayan cinlerden biri de Sophie ile aynı kaderi paylaşmaktadır. Aynı amaç etrafında buluşan ikili kendilerine yapılan kara büyünün etkisini yok etmeye çalışacaklardır. Bu sırada, şatonun dışında patlak veren savaş ülkenin birlik ve beraberliğini tehdit etmektedir. İmza yine Hayao Miyazaki.
9. Cars (Arabalar), 2006
Şimşek McQueen başarıya koşullanmış bir yarış arabasıdır. Beklenmedik bir anda kendisini Route 66 otoyolu üzerindeki sessiz sakin Radiator Springs kasabasında bulduğunda hayatın sadece bir bitiş çizgisinden ibaret olmadığını, hayatın kendisinin başlı başına bir yolculuk olduğunu keşfeder. Piston Kupası Şampiyonası için ülkeyi baştan başa geçen Şimşek McQueen, Radiator Springs kasabasının sıradışı karakterlerini yakından tanıma fırsatını bulur.
10. Ratatouille, 2007
Remy ismindeki bir fare, ailesinin tüm reddedişine ve bir fare olarak yapması imkansız olmasına rağmen büyük bir Fransız aşçı olma hayalleri kuruyor. Kader Remy’yi Paris’in kanalizasyonlarına attığında, Remy kendini yemek pişirme ustası Auguste Gusteau sayesinde ünlenmiş bir restoranın altında buluyor. Eşsiz bir Fransız restoranının mutfağındaki sevilmeyen ve istenmeyen bir konuk olmanın getirdiği zararlara rağmen, Remy’nin aşçı olma isteği, tüm olayları alevlendirerek Paris’in yemek dünyasını tepe taklak eden inanılmaz bir üstünlük mücadelesi başlatır.
11. WALL-E, 2008
Gezegenimizi temizlemek amacıyla üretilen robot WALL-E, yüzyıllarca yapayalnız yaşadıktan sonra, EVE adlı bir arama robotuna aşık olunca hayatı değişir. WALL-E ile EVE’in galaksiler arası bir yolculuğu sinema dünyasının heyecanlı ve yaratıcı komedilerinden birisine imza atar. Oscar ödüllü senaryo yazarı/yönetmen Andrew Stanton (Kayıp Balık Nemo) ile The Incredibles, Cars ve Ratatouille’in yapımcısı Pixar Animasyon Stüdyoları, kararlı robot WALL-E’nin serüvenlerini anlatan bilgisayar animasyonu kozmik komedi macera ile izleyiciyi galaksiler arası yolculuğa davet ediyor.
12. Up (Yukarı Bak), 2009
Maceracı doğan ve hayattaki her şeye dair çocuksu saf meraklar barındıran Ellie’nin tek hayali dünyayı gezebilmektir. Carl ise sessizliği ve dinginliğiyle örttüğü maceraperestliği ve kocaman kalbiyle Ellie’nin tek isteğini gerçekleştirebilmeyi dilemektedir. İki küçük çocuk büyür, evlenir ve yaşlanırlar. Ölüm Ellie’nin kapısını çalar, Carl ise sevdiğinden kalan tek şeyi, bu çocuksu hayali gerçekleştirmeye koyulur. Film, animasyonun her yaştan izleyiciye hitap ettiği gerçeğini bir kez daha kanıtlıyor. Her haliyle masum ve dokunaklı olabilen bu öykü, 2009’un en iyi animasyon Oscar’ına layık görülmüştü.
13. Mary & Max, 2009
Mary, Avustralya’nın kenar mahallerinden birinde yaşayan, sorumsuz ve yoksul bir aileye sahip olan, sekiz yaşındaki yalnız bir kız çocuğudur. Küçük kızın konuşabildiği tek kişi mektuplaştığı Avustralyalı bir savaş gazisidir. Postaneye gittiği bir gün şans eseri bir New York adres rehberi görür. Rehberi karıştıran Mary, New York’ta yaşayan Max Jerry Horowitz isimli bir adama mektup yazmaya başlar. Max, Manhattan’daki dairesinde yalnız yaşayan, ruhsal problemleri olan asosyal ve obez bir adamdır. 44 yaşındaki Max, Mary’nin mektubunu alır ve cevap yazmaya koyulur. Aralarında gelişen dostluk hayat hakkında acı ve tatlı gerçeklikleri beyaz perdeye sevimli ve dokunaklı bir şekilde yansıtır.
14. Mulan, 2009
M.S 450 yılında, Çin Ruoran kabilesinin tehdidi altındandır. Bu tehdidi bertaraf etmek isteyen emekli bir asker olan Hua Hu, tekrar ülkesine hizmet vermek için orduya katılmak konusunda ısrarcıdır. Hua Hu’nun çok zeki ve savaş konularında oldukça yetenekli bir kızı vardır. Fakat orduya sadece erkekler katılabilmektedir. Mulan, babasını sarhoş eder ve babasının kıyafetlerini giyerek onun yerine savaşa katılır. Sert askerlik eğitimleri boyunca Mulan ne kadar cesaretli ve durdurulamaz olduğunu herkese kanıtlar.
15. Despicable Me (Çılgın Hırsız), 2010
Gru adındaki kafası karışık ve kötü yürekli kişinin en büyük hayali dünyanın uydusu Ay’ı ele geçirmektir. Aslında etrafı barış ve huzurla bezeli, renk renk çiçeklerle çevrili, güleryüzlü komşuluk ilişkilerinin sürdüğü bu varoş semtinde sükuneti bozan tek olgu Gru’nun bu hırslı halidir. Bu banliyöde, bu yaşantıyı bozacak bir sır vardır, bu sır Gru’nun kötü emelleridir. Banliyönün en bakımsız ve çirkin evinde yaşayan Gru, küçük köleleri ile birlikte dünyanın kaderini değiştirecek bu planını uygulamaya sokmak için son hazırlıklarını yapmaktadır. Üç küçük yetim olan Margo, Edith ve Agnes, bu habis ruhlu adamla karşılaştıklarında ise, hiç kimsenin göremediği bir ayrıntıyı fark ederler: Gru onlar için potansiyel bir baba adayıdır.
16. The Wind Rises (Rüzgar Yükseliyor), 2013
Jiro uçmayı ve güzel uçaklar tasarlamayı hayal ediyordur. Erken yaşlardan itibaren miyop olan ve pilotluk yapması mümkün olmayan Jiro, 1927 yılında Japonya’nın önde gelen havacılık şirketlerinden birinde kendine iş bulur. Dehası kısa bir sürede fark edilir ve Jiro dünyanın sayılı uçak tasarımcılarından biri olur. Filmde Jiro’nun yaşamını ve onu etkileyen 1923 Büyük Kanto Depremi’ni, Büyük Buhran’ı, verem salgınını ve Japonya’nın II. Dünya Savaşı’na girişini konu ediniyor. Nakoho ile tanışıp ona aşık olan Jiro, Honjo ile de dostluğunu ilerletip pekiştirir. Olağanüstü icatlara imza atarak geleceğin havacılık dünyasını şekillendirir.
17. Frozen (Karlar Ülkesi), 2013
Maceracı ve iyi kalpli bir kız olan Anna, kız kardeşi depresif, asosyal, kötü Prenses Elsa’yı bulup yaşadığı krallığa sonsuz kış getiren laneti sona erdirmesini sağlayarak, şehrinde yaşayan insanları eski güzel günlerine döndürmeye karar verir. Masalsı bir yolculuğa çıkan Anna’nın yol arkadaşı ise usta bir dağcı olan Kristoff ve sadık Ren geyiği Sven’dir. Ayrıca Olaf adlı bir başka yol arkadaşları daha olur. Mitolojik yaratıklar ve ürkütücü büyüler eşliğinde süren yolculuğun her dönemecinde ayrı bir tehlike ortaya çıkar. Yolculuğun asıl zor yanı ise zamanla yarışıyor oldukları gerçeğidir.
18. The Tale Of Princess Kaguya (Prenses Kaguya Masalı), 2013
İsao Takahata’nın çektiği Prenses Kaguya Masalı, yaşlı bir çiftin ormanda buldukları sihirli bir bebeği büyütme macerasını, masalsı ve şiirsel bir dille beyazperdeye taşıyor. Bir gün, yaşlı bir oduncu ve onun karısı tarafından bir bambu ağacının parıldayan sapında bulunan avuç içi büyüklüğündeki gizemli küçük kız, hızla büyüyerek, güzeller güzeli bir kadına dönüşür. Kendisiyle karşılaşan her insan bu esrarengiz kızdan etkilenir. Prensler bu gizemli prenses ile evlenebilmek için sıraya girer. Fakat Kaguya’nın aradığı çok daha kozmik bir aşktır.
19. Penguins of Madagascar (Madagaskar Penguenleri), 2014
Madagaskar üçlemesinin sevimli penguenleri önce TV’de dizi olarak başladı ve daha sonra sinemaya aktarıldı. Madagaskar serisinin sevimli penguenleri Skipper, Kowalski, Rico ve Private, güçlerini Dr. Octavius Brine’ın dünyayı yok etme planlarını durdurmak için birleştirir. Onlara Kuzey Rüzgarı adlı bir yeraltı örgütü de destek verecektir.
20. How to Train Your Dragon (Ejderhanı Nasıl Eğitirsin), 2014
Berk Adası’nda ejderha ve vikinglerin birleşmesinin üstünden beş yıl geçmiştir ve adada tam bir barış ve huzur atmosferi hakimdir. Astrid ve ekibi artık boş zamanlarını adanın yeni gözde oyunu olan ejderha yarışlarıyla geçirmekte ve kahramanlar yeni keşif gezilerine adım atmaktadırlar. Bu yolculuklardan birinde çok eski zamanlardan kalma gizli bir buzdan mağara keşfederler ve mağaranın içinde yaşayan yüzlerce vahşi ejderhayı böylece uyandırmış olurlar. Gizemli Dragon Rider’ın da büyük bir tehlike yarattığı savaş başladığında, iki kahramanımız Hiccup ve Toothless’a düşen barışı koruyup inandıkları şeyi savunmaları olur.
Kaynak
Animasyon Tarihi, Teknikleri ve Türkiye’deki Yansımaları
