Gestalt Terapi, varoluşçu tedaviler arasında yer alan ve son zamanlarda daha çok önem kazanan ruhsal tedavi yöntemlerinden biridir. Gestalt kelime anlamıyla biçim, tamamlama, bütünleştirme demektir. Aynı kelime psikoterapi alanında kullanıldığında, kişinin bütünleşmesini, yaşamının bitmemiş, bir sonucu ulaşamamış yönlerini anlamlı bir biçimde oluşturup tamamlamasını ifade eder. Gestalt Terapi, psikoanaliz, Gestalt psikolojisi, Kurt Lewin’in Alan Kuramı, varoluşculuk, fenomenoloji, psikodrama, Zen-Budizm ve beden terapisinden etkilenmiştir.
Gestalt Terapi, özellikle “süreç” ve “farkındalık” üzerine yoğunlaştığı için kimi yerlerde “konsantrasyon terapisi” adıyla da anılır. Gestalt Terapi’nin temelinde varoluşçu dinamiklerin yattığı söylenebilir. Bu terapi yöntemine adını veren gestalt kelimesi, Gestalt psikologları olarak anılan kişilerin algı psikolojisi alanında gerçekleştirdikleri çalışmaların bütüncül bakış açısına dayanması ile bağlantılıdır. Bu bağlantı dışında, Gestalt Terapi ile Gestalt Psikolojisi arasında başka bir ilinti ve benzerlik söz konusu değildir. Ancak Gestalt Terapi’nin, Gestalt Psikolojisi ile elde edilen bilimsel bilgileri felsefi açıdan yorumladığı ve bu yorumu kullandığı söylenebilir.
Gestalt Terapi, 1940’lı yıllarda, Fritz (Frederick) Perls tarafından temeli atılan, eşi Laura Perls ve Paul Goodman gibi terapistler olmak üzere birçok kişi tarafından geliştirilen, kendine özgü bir terapi yöntemidir. Fritz Perls, psikoanaliz eğitimi aldığı halde, diğer felsefi yaklaşımlar ve psikoloji kuramlarından etkilenerek, eşi Laura Perls’le birlikte Gestalt Terapi’yi oluşturur. Perls, Gestalt Psikolojisi’nden aldığı kavramların anlamlarını genişletmiş, muğlaklaştırmış ve başka yaklaşımlardan esinlendiği kavramları da katarak Gestalt Terapisi’ni oluşturmuştur.
Igor Morski, Lorem Ipsum
Fritz Perls (1893 – 1970), orta sınıf bir Alman Yahudi ailesinin, üç çocuğundan en büyük olanıdır. Ailesi Nazilerden etkilenir, kız kardeşi toplama kampında öldürülür. Fritz’in okul hayatı sorunlu geçer, yedinci sınıfta iki kez kalır. Eğitimine 14 yaşında geri döner ve tıp okur. 23 yaşındayken, I. Dünya Savaşı çıkar ve askere gider. 1920 yılında hekim olduktan sonra, Alman nörolog ve psikiyatr Kurt Goldstien’in asistanı olarak Beyin Hasarlılar Enstitüsü’nde çalışır. Goldstein’ın Gestalt psikolojisi bakış açısıyla, beyin hasarlı askerleri tedavi etmesi Perls’i çok etkiler. Frankfurt’taki bu enstitüde Fritz Perls, birçok kişiyle tanışır; bunlardan biri de evleneceği Laura Polsner’dır.
Fritz Perls, Viyana ve Berlin’de psikoanalist olabilmek için eğitim alır. Bu dönemde, Adler, Jung ve Freud’la da tanışır. 1934’te Nazizm’in yükselmesiyle, bir yıl Hollanda’ya, oradan Güney Afrika’ya gider; 1935 yılında Güney Afrika Psikoanaliz Enstitüsü’nü kurar. 12 yıl Güney Afrika’da kaldıktan sonra, New York’a gider. New York’tan sonra, Miami, San Francisco, Los Angeles, İsrail, Japonya ve Kanada’ya giderek Gestalt Eğitim Enstitüleri açar. 1970 yılında Kanada’da Vancouver’da yaşama veda eder.
Igor Morski, The Child In You
Gestalt sözcüğünü ilk kez 1890’da Şekillerin Formu Üzerine adlı kitabında kullanan kişi, Avusturyalı psikolog Christian von Ehrenfels’dir. Ehrenfels bu sözcüğü, algısal alanın yapılanarak zihinsel bir bütün oluşturması şeklinde açıklamıştır. Daha sonra ise bu sözcük psikoloji alanında Gestalt Psikolojisi olarak kullanılmaya başlamıştır.
Fritz Perls ve Paul Goodman resmi olarak onay almak için, Gestalt Psikolojisi’nin kurucularından olan Wolfgang Köhler’e, Gestalt terapisini anlatan bir mektup gönderirler. Köhler cevabında; Gestalt terapisini zararsız ancak yeni bir akım olarak da değersiz bulduğunu belirterek neden bu ismi kullanmak istediklerini sorar ve Gestalt ismini kullanmamalarını istediğini de ekler. Ardından Goodman, Perls ve Köhler arasındaki iletişim kesilir. Gestalt psikologlarından Rudolf Arheim, Solomon Ash ve Mary Henle de, Gestalt isminin Gestalt terapistleri tarafından kullanılmasından hoşlanmazlar ve 1960’ların sonu 1970’lerin başında Gestalt terapisinin yaygınlaşması ile beraber tepkilerini makaleler yoluyla ortaya koyarlar. Laura Perls ise, Gestalt psikologları ile uzun yıllar çalışan biri olarak, onların Gestalt ismini kendi özel mülkleri gibi gördüklerini ve bu ismin sadece algı psikolojisi ile ilgili kalmasını istediklerini belirtir ve onlara karşı çıkar. Sonuçta, bütün bu tartışmalara rağmen Gestalt terapi yaklaşımı ismini Gestalt psikolojisinden alır.
Igor Morski, Hyperbole
Gestalt terapi, bireylerin hayatta kendi yollarını bulmaları gerektiği ve olgunluğa erişmeyi amaçlıyorlarsa kişisel sorumluluklarını kabul etmelerinin şart olduğu hipotezine dayanır. Esas olarak bilinç üzerinde durduğu için, Gestalt yaklaşımı dikkatleri burada ve şu andaki davranış ve duygunun ne ve nasılı üzerinde, kişiliğin ayrı ayrı ve bilinmeyen parçalarını bir araya getirerek, bütünleştirerek toplamayı amaçlar. Gestalt terapinin ana gerçeği, bireylerin yaşam problemleriyle etkili bir şekilde ilgili olmasıdır. Terapinin görevi, hastaların burada ve şu anda olma deneyimlerine yardımcı olmaktır. Gestalt yaklaşımı genelde yorumlayıcı değildir. Terapide, bilincin yeniden düzenlenmesine ve farklı kutupların, ayrılıkların kendi içinde bir araya getirilmesine çalışılır.
Gestalt Terapi’nin temel kavramları şu şekilde sıralanır: Farkında olmak, ihtiyaçları karşılamak, tamamlanmamış işler, temas, içe alma, duyarsızlaşma, saptırma, yansıtma, kendine döndürme, kendini seyretme, iç içe geçme ve kutuplar. Bu kavramların klinik yansımaları, terapi sırasında ayrıntılı bir şekilde tanımlanır ve terapi sürecinde ele alınır. Gestalt Terapi uygulamaları sırasında, ortaya çıkan direnç biçimleri, beden dili ve rüyalar, terapinin seyrinin belirlenmesinde çok önemlidir.
Igor Morski, Divorce
Gestalt Terapi’nin yaratıcısı Perls için, şimdi dışında hiçbir şey geçerli ve önemli değildir. Geçmiş geride kaldığından ve gelecek de henüz gelmediğinden, sadece şu an önemlidir. Birçok insan için şu anın, bugünün gücü kaybolmuştur. Kişiler şu anda olmak yerine enerjisini, geçmiş hataları için üzülmeye veya gelecek için sonsuz çareler ve planlar hazırlamaya harcarlar. Perls endişeyi, şimdi ve sonra arasındaki boşluk olarak tanımlamış ve bireylerin bugünden uzaklaşıp, gelecekle uğraştıkları zaman endişe yaşadıklarını belirtir.
Yarım kalan, bitmemiş iş, Gestalt Terapi’de bir anahtar düşünce olup, kızma, gücenme, öfke, nefret, acı, endişe, suç, terk etme ve bunun gibi dile getirilmemiş, ifade edilmemiş duygulan içerir. Bunlar ifade edilmese de, değişik anı ve hatıralarla beraberdir. Tamamlanamamış çalışma, birey ifade edemediği, yani bastırdığı duygularla yüzleşene kadar devam eder. Bastırılmış duygular, gereksiz bir heyecan verici kalıntı bırakır ki yerleşmiş bilinci karıştırır. Perls’e göre kızma, gücenme gibi duygular yarım işin en sık rastlanılan kaynağını oluşturur, belli edilmeyen bu duygular genellikle suçluluğa dönüşür.
Igor Morski, Everyday
Gestalt terapinin genel amacı, bireyin çevresel destekten, kişisel desteğe kaymasını sağlamaktır. Diğer bir amaç, bireyi her bakımdan ve giderek artan bir şekilde bilinçli olma yolunda eğitmektir. Bilinçle, reddettikleri şeyleri kabul etme ve onlarla yüzleşme, karşı karşıya gelme kapasitesine sahip olurlar ve gelecekle karşılaşırlar. Bireyler birleşmiş bir bütün haline gelirler. Bilinçli oldukları zaman, en önemli yarım işleri de tedavi sırasında ortaya çıkar. Terapinin önemli amaçlarından biri, kişinin kendi duygu, düşünce, konuşma ve davranışlarından sorumlu olmayı öğrenmesidir. Hangi koşullar altında olursa olsun, bireyin davranışları belli bir seçimi ifade eder. Seçimin olduğu yerde seçimi yapmaktan dolayı da bir sorumluluk vardır.
Igor Morski, Rain Forest
Bir tür evrilme sayesinde, başlangıçtaki ile günümüz Gestalt Terapi arasında bir yönü ile süreklilik olsa da ciddi farklılıklar da söz konusudur. Gestalt Terapi sahip olduğu esnek yapısı nedeniyle, psikolojik rahatsızlıkların düzeltilmesi dışında, şirket ve kurumların organizasyonunda ortaya çıkan sorunların giderilmesi gibi klinik dışı alanlarda da uygulama imkanı bulmuştur. Hem bireysel, hem de grup olarak uygulanabilen bir terapi yöntemidir.
Kaynak
Gestalt Terapi’nin Tarihçesi, Gestalt Yaklaşımına Dayalı Olarak yapılan Bireysel Danışmanın Sürekli Kaygı Üzerindeki Etkisi, Şimdi ve burada terapisi (The here and now therapy), Temas, Gestalt Terapi Dergisi, Gestalt Terapi ve Rüyalar, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi Yıl: 1995, Sayı: 7 Sayfa: 189-197, Gestalt Terapisi
