Çoğumuza çocukluğumuzu hatırlatacak Vita Yağları, Arı Bisküvileri, Havilland Kremleri, Tokalon Kremleri gibi nostaljik ama günümüzde de üretilmeye devam edilen ürünleri derledik.
1. Kızlı Sardalya
İlk Türk Balık Konserve Fabrikası’nın 1928 yılında Gelibolu’da kurulduğu bilinmektedir. Alaeddin Kemerli tarafından kurulmuş olan, Gelibolu Konserve Fabrikası (Alâeddin Konserve Fabrikası), bugün de sardalya konservesi ve tuzlu sardalya üreticisi. Ürünleri arasında yer alan Kızlı Sardalya’nın ilk günlerden beri değişmeyen etiketi ise adeta bir klasik haline gelmiş durumda. Kız Marka, Kızlı Sardalya ve Güzel Kız olarak birbirinden güzel üç kızın süslediği etiketlerin başka markalar tarafından taklitleri de yapılmıştır. Torunu Selçuk Kemerli kız resimlerini “Deniz kızını çağrıştırmış olabilir. Dedem yakışıklı ve çapkın bir adammış. Belki de beğendiği bir kız vardı resim olarak onu çizdirmiştir. Belki de konserve sardalya işinde sadece kızlar çalıştığı için bu tercihi yapmıştır. O resmi İstanbul’da ressamlara çizdirmiş” sözleriyle açıklamaya çalışıyor .
2. Elvan Gazozu
Radyo ve televizyonlarda, ”Elvan içelim, bir oh diyelim” sloganlı reklamlarıyla tanınan Elvan, o dönem kız çocuklarına en çok takılan ad oldu. İşadamı Kadir Has tarafından 1968 yılında narenciye bitkilerinin, meyve esansları ve konsantreleri ile elde edilen meyve özleri işlenerek üretimine başlandı.
Adana’da bu alanda gerçekleşen üretim faaliyetine, daha sonra 1969 yılında İstanbul’da devam edildi. Kadir Has’ın yeğeninin adını verdiği gazoz, dönemin gençleri, çocukları arasında özel bir yere sahipti. Kadir Has’ın kardeşinin eşi Bilge Has birçok şirketlerinin yanında Coca Cola’ya da metal kapak yatırımı yaptı, ama Coca Cola’nın şişelemesi konusunda Amerika’daki genel merkezle anlaşmazlığa düşünce Coca-Cola’yı devretti. Bu sırada bir dönemin efsane gazozu olan Elvan’ın da üretimi durdu.
Şu an şirketin sitesinde “Elvan gazozları marka değerinin korunması amacıyla her türlü hukuksal ve ticari süreçler yakından takip edilmektedir” yazmakta. Fakat Elvan Gıda adında farklı bir şirket bu yıl gazozu tekrar üreteceklerini açıkladı.
Meşrubatın isim hakkını Eralp Elvan adıyla kendi adına tescil ettiren Antalyalı bir işadamı olan Ahmet Eralp ”Dağıtım ağını geliştirip, Türkiye’nin her yerine Elvan gazozlarını sunmak istiyorum. Üretimini yaptığım Elvan gazozlarının şişesinin üzerindeki yazıyı da eski şişesindeki yazı karakterine benzettim. Bu gazozu içen tadıyla, aromasıyla nostalji yaşıyor. Elvan’ı aynı tadında üretebilmek için başta Adana’da kapanan fabrikası olmak üzere çeşitli illerdeki fabrikalarına gittim, aslına yakın üretim yapabilmek için büyük mücadele verdim, tadı ve aromasıyla bu gazoz nostaljik Elvan’ın tıpa tıp aynısı.”
3. Zambo Sakızı ve Beyoğlu Çikolatası
Zambo, 1950 yılında kuruldu. İlk olarak teneke kutularda sakız satan Zambo, daha sonra çikolata üretimine de geçti. Bol fındıklı çikolata tabletleri ilk olarak Beyoğlu’nda satılmaya başladı ve adı da Beyoğlu Çikolatası olarak kaldı. Zambo’nun yöneticilerinden Zeynep Köksal, 1983 yılından bu yana üretimi kesilen Zambo sakızı talep üzerine 2008 yılından itibaren yeniden ürettiklerini söyledi.
Zambo’nun ilk yıllarından teneke içindeki sakızları bilenler, yoğun istekleriyle Köksallar’ı bu konuda ikna etmiş. Sakızlar 1950’lerdeki gibi Zambo’nun özel teneke kutularında satılıyor. Beyoğlu çikolatasının Zambo için ticari bir üründen öte nostaljik bir sembol olduğunu dile getiren Köksal sözlerine şöyle devam etti: “İnsanlar, Beyoğlu çikolatasını biliyorlar ama markayı, Zambo’yu tanımıyorlar. Şimdilerde Beyoğlu çikolatası adıyla başka fındıklı çikolata tabletleri satılıyor. Ama asıl marka Zambo. Artık markayla da tanınmak, Zambo adını ön planda tutmak istiyoruz.”
4. Vatan Konserve
1947’de Bulgaristan Şumnu’da iki kardeş Mehmet ve Osman Kabasakal, Varna’ya gelirler bir Türk haftası için. Ertesi gün bir tekne gezintisi var. Teknenin adı Vatan. Vatan özlemiyle 1947’de bir yolunu bulup İstanbul’a göçerler ve yanlarında getirdikleri iki kürkü sermaye yapıp evlerinin mutfağında bir konserve imalathanesi kurarlar. Marka olarak da, içlerindeki hasreti dışa vuran geminin adını seçerler. Vatan…
1950’de evden çıkıp Topkapı’da Vatan tesislerine taşınırlar. 1968’te Mehmet Kabasakal ölür. Osman, şirketi halka açarak Karacabey’deki büyük tesisleri kurar. Hisselerini satar 1974’te. İşi bırakır. Satar satmaz da pişman olur. Konservecilik onun yaşam bağıdır. 1975’te Büyükçekmece’de Yurt Konserve tesislerini kurar. Halen oğulları devam ettirmektedir.
5. Havilland Krem
1950 yıllardan itibaren anneler, anneannelerin kullandığı güzel kokulu krem. O dönem reklamında “Birçok film yıldızı muvaffakiyetini sedefli Havilland kremine borçludur, Havilland sizinde muvaffakiyetinizin sırrı olabilir.” Bu etkili reklamdan sonra isteyenler için Havilland Krem günümüzde de üretilmektedir.
6. Tokalon Kremleri
1930’lu yıllardan bugüne gelen krem, fondöten, pudra markası. Ama bir zamanlar fondöten kelimesinin yerini almıştır. Kadınlar fondöten alacağım değil, tokalon alacağım derdi. Bu güzel kokulu krem günümüzde de satılıyor.
7. Vita Yağ
1950’lerde üretimine başlanan Vita, ilk olarak Türkiye’deki yağ sıkıntısını aşmak amacıyla üretilmiş ve tüketicilerin en gözde yağ markası olmuştur. Kendi kategorisindeki diğer markaların aksine Vita, Türk mutfakların olmazsa olmazı haline gelmiştir. Bu dönemlerde, yağ ve margarin kategorilerinin adı Vita olarak değişmiş, her Türk insanının anılarında unutulmaz bir yer edinmiştir. Yıllardır aşina olduğumuz efsane Vita tenekesi, kimimizin hatırında evimizin balkonunu süsleyen en nadide çiçeğin saksısı, kimi zaman çocukların oyuncak arabası, kimi zamansa annelerimizin temizlikte kullandığı su kovası olarak hala yerini korumaktadır. 2011’den beri efsane marka Vita, ürün yelpazesi genişletilerek üretilmeye başlanmıştır.
8. Pe Re Ja Kolonyaları
1957’de İleri Kimya Sanayi tarafından üretilen Pe Re Ja Limon Çiçeği kolonyası, üstünde Sultanahmet Camii resmi ve turistik ibaresi bulunan, altıgen boyuna çizgili kalın cam şişesiyle her eve girmeyi başarır. Pe Re Ja ismi ise firma sahibinin kızının adı Peri (Pe), eşinin adı Rebeka (Re), kendi adı Jak (Ja) bileşiminden gelmektedir. Günümüzde de aynı nostaljik şişeyle satılmaktadır.
9. Arı Bisküvi
Türkiye’nin ilk bisküvi fabrikalarından olan Arı Bisküvi fabrikası, Cemil Akar tarafından 1950’li yıllarda kurulmuştur. Üretimine hiç ara vermeden günümüzde de ürün çeşitliliğini arttırarak devam etmektedir. Belli bir yaş grubu, radyolarda, sinemalarda yapılan reklamları hala hatırlar. Hatta Amerika’da çekilen Süperman filminde bile “Daha İyisi Olamaz” sloganı ile Arı Pötibör resmi, görenleri hayrete düşürmüş ve bu konu internette konu olmuştur.
10. Gripin
Eczacı Necip Akar, ilk kez 1931 yılında Gripin’in üretimini yaptı. 1931 yılında, halk arasında “Her derde deva” diye anılan Gripin üretimine başladıktan sonra zamanla ne duymayan ne de kullanmayan kaldı. 1952 yılında ilk fabrikası kuruldu. O yıldan günümüze dek üretimine ara verilmedi. Gripin İlaç A.Ş’nin bir efsane ilacı daha vardı ki o da halen üretilmektedir: Opon.
Kaynak
Hıncal Uluç – Bir Konserve Kutusunun Hatırlattıkları, Beyoğlu Çikolatası Zambo – Radikal
Yorum Yap