Türk Edebiyatı’nın önemli şairlerinin yalnızlık şiirlerini ve Robert Capa, Josef Koudelka, Henri Cartier-Bresson başta olmak üzere Magnum Ajansı fotoğrafçılarının yalnızlık temalı fotoğraflarını derledik.
1. Yalnızlık – Cahit Sıtkı Tarancı
Henri Cartier-Bresson, Manhattan, New York, 1947
Geniş, siyah gölgesi hayatımı kaplayan,
Tepemde kanat germiş bir kartaldır yalnızlık
Kalp çarpıntılarıyla günleri hesaplayan
Bir benim, benim olan bir masaldır yalnızlık
2. Karabatak – Necati Cumalı
Josef Koudelka, Polonya, 1958
Dalar gider pencereler önünde şimdi
Ilık yaz akşamlarını hatırlar
Vapurlar geçer bomboş güverteleri
Bomboş uzanan denizin üstünde
Aç bir karabatak dalar çıkar
3. Yalnızsan Eğer – Ahmet Telli
David Seymour, Berlin, 1945
Bir hayalet gibi kapındadır
Yalnızlık denilen şey
Ufkun kararabilir birden
İçin çölleşebilir
Kaçışın bile bir adımdır
Ya da dönüşündür kendine
Unutma
4. Biz Bu Şafak Vaktinin – Edip Cansever
Robert Capa, Welcome After Landing In Sicily, İtalya, 1944
Biz bu şafak vaktinin neresindeyiz
Öyle bir umut gibi gelip geçecek
Yalnızım, yalnızsın, bize kim gülümseyecek.
5. Eski Kırık Bardaklar – Turgut Uyar
Eve Arnold, Havana, Küba, 1954
İşte bu ellerimle yalnızım bu inanmazsan bak
Bu saçlarımla bu iyi giyimlerimle paralarımla
Sen varsın ya sen çoğu kez yetmiyorsun
Uzakta mısın sen misin söylemiyorsun
Bakışın mı eksik dudakların mı anlamıyorum
O adamlar geliyor aklıma karanlık iri yarı
O gemiler ipleri yelkenleri dümenleri dönük
Unuttuğum kırlangıç kuşları kırık bardaklar
Bir ahşap evde taşlıkta yaz günleri bilmesem
Bir testiden soğuk soğuk sular sızdığını bilmesem
Güç dayanırım
Bu durum tek başıma beni suçlandırıyor
İşte gör sabah akşam başucumdayım
Bakın bu ikide birde bozulan güneş
Bu durup dururken sokan yılan
Bu kırık bardaklar çöplüklerde
Aşkın şiirin ölümün en kolayına gitmek1
Caddeleri sevmediğim kadınlarda yitirdiğim
Biliyorum sebebini bir bir biliyorum
Öyle kolay kendisi kurtulması söylemesi öyle kolay
Kolaylığından sıkılıyorum
Kurtulmak elimden gelmiyor
6. Göçebe – Cemal Süreya
Werner Bischof, Hong Kong, Kau Sai Adası, 1952
Biliyorsun ben hangi şehirdeysem
Yalnızlığın başkenti orası
Bir de yine sevgili çocuk
Biliyorsun kişi tutkularıyla
Yalnızlığını adlandırıyor o kadar
7. Bir Kayığa Biner Geceleri – Gülten Akın
Erich Lessing, Budapeşte’de Kış, 1956
Tadını, yağmura duygulanmanın
Paylaşır kuşlarla biri gizlice
Gülmesini tutamamış bir sincap
Sallanır utanç bahçesinde
Yalnız atlar yıkılır düzlerde suya özlemlerinden
Bir ben miyim yalnızlığa yenilen, sen, sen, sen
Uzun sokakların ucunda evleri
İlk denemelerden geri dönülmüştür
İtildikçe, içe durduğu bilinen
Bazı dostları yitirmeye gidilir
Yalnız atlar yıkılır düzlerde suya özlemlerinden
Bir ben miyim yalnızlığa yenilen, sen, sen, sen
Bir kayığa biner geceleri
Sığlıkta o kadın tek başına
Dua biçiminde inceltir korkuyu
Sunar içtenliksiz, tanrısına
Yalnız atlar yıkılır düzlerde suya özlemlerinden
Bir ben miyim yalnızlığa yenilen, sen, sen, sen
8. Yalnızlık Paylaşılmaz – Özdemir Asaf
Marc Riboud, Çin, 1957
Yalnızlık, yaşamda bir an,
Hep yeniden başlayan…
Dışından anlaşılmaz.
Ya da kocaman bir yalan,
Kaçtıkça kovalayan…
Paylaşılmaz.
Bir düşünde seni bana ayıran
Yalnızlık
Paylaşılsa yalnızlık olmaz.
9. Yalnızlık – Nilgün Marmara
Bruce Davidson, Dwarf Diner
Çok yalnızım, mutsuzum
Göründüğüm gibi değilim aslında
Karanlıklarda kaybolmuşum
Bir ışık arıyorum, bir umut arıyorum uzun zamandır
Aradıkça batıyorum karanlık kuyulara
Kimse duymuyor çığlıklarımı
10. Tek Başınalık – Ataol Behramoğlu
René Burri, Türkiye, 1957
Ben tek başına ne yapabilirim
Diye düşündü biri
Ve hiçbir şey yapmamaya karar verdi
Ben tek başına ne yapabilirim
Diye düşündü bir öteki
Ve yalnızlığının kuytuluğuna çekildi
Ben tek başına ne yapabilirim
Diye düşündü bir üçüncü
Ve tek başına düşünmeyi sürdürdü
Ben tek başına ne yapabilirim
Diye düşündü yüzbinler
Ve tek başınalıklarını sürdürdüler
11. Yalnızlık – Fazıl Hüsnü Dağlarca
Ferdinando Scianna, L’uccello dei Cattivi Pensieri (Muzip Niyetli Kuş), Bergamo, İtalya, 1966
Taşıyorum bir çiçek, bir su yalnızlığı ben,
Dünya bir sabahtır ki yaklaşamaz gönlüme,
Taşıyorum bir çiçek, bir su yalnızlığı ben,
Yüzlerce sene evvel yaşanmış bir ölümden
Yüzlerce sene sonra gelecek bir ölüme.
12. Yalnızlığın Atlası – Yılmaz Odabaşı
Martine Franck, The Les Petites Dalles Beach, Fransa, Normandiya, 1973
Hayat, çarpar ya ağırlığını camlarına evlerin, ışıklara aldanmayın, evler de yalnızlıktır, evler de…Siz çekersiniz gece büyür, gece çeker de bazen siz küçülürsünüz; geceler yalnızlıktır…
Yalnızlığın tablosunu çizer ufukta biri, atlasını yalnızlığın uzak sularda bir gemici; birileri sınırlar koyar, haritalar basar biri… Oysa harita basan bütün matbaalar suçlu, bütün silgiler yalancıdır.Haritalar yalnızlıktır…
Kaç bin ışık yıl uzağız belki de en uygar gezegene.Ay tutulursa ay orda bir yalnızlıktır.
Yalnızlıktır emzirdiğimiz göz göre göre…
13. Yalnızlığı Denemek – Attila İlhan
Sergio Larraín, Londra, 1959
gecenin ortasında ne işin var
yıldızlara dokunma yanarsın
bak birazdan ay da batacak
karanlık bulaşmasın ellerine
tersine döner yolunu bulamazsın
içi dışı uzay tozu yansımalar
sahi mi yalan mı anlayamazsın
bir rüya gemisi iskele sancak
dokunup geçiyor hayallerine
ağlayasın gelir ağlayamazsın
sevmek insanın yüreği kadar
küçükse büyüğünü taşıyamazsın
yalnızlığı da dene oldu olacak
nasıl yankılanır derinden derine
iyi midir kötü mü çıkaramazsın
insan insanı kendisi tamamlar
içinde başka dışında başkasın
eksikliğin fazlana elbet bulaşacak
öbürü sığacak bunun derisine
yoksa sabaha sağ çıkamazsın
14. İstanbul Yalnızlığı – Ümit Yaşar Oğuzcan
Ara Güler, Galatasaray, 1954
Bu şehirde bir pastır yalnızlık
Bir zincirde yüzyılların bıraktığı
Yum gözlerini daha iyi göreceksin
Seni çepeçevre saran bu yalnızlığı
15. Yalnızlık – Necip Fazıl Kısakürek
Trent Parke, Sidney Opera Binası ve Yağmur, Avustralya, 1999
Yalnızlık bir fenerse,
Ben de içindeki mum,
Onu, billur bir kâse
Gibi doldurur nurum.
Dışardan bana neler
Getirir pervaneler!
Pırıltılar, nağmeler,
Renklerle eriyorum…
16. Yalnızlık Şiiri – Orhan Veli Kanık
Richard Kalvar, Barcelona, İspanya, 1966
Bilmezler yalnız yaşamayanlar,
Nasıl korku verir sessizlik insana;
İnsan nasıl konuşur kendisiyle;
Nasıl koşar aynalara,
Bir cana hasret,
Bilmezler.
