Kuzey Işıkları ya da Aurora genellikle kutup bölgelerinde görülen bir gece ışımasıdır. Aurora, gökyüzündeki doğal ışık görüntüleridir. Genelde gece görülen aurora, çıplak gözle de izlenebilir. Dünyanın manyetik alanı ve yüklü parçacıkların etkileşmesi sonucu oluşur.
Güneş’in manyetik kutupları yaklaşık 11 yılda bir ters döner. Yani bir kutup 11 yıl boyunca Kuzey Manyetik Kutup ise, sonraki 11 yıl boyunca da Güney Manyetik Kutup olur. Böylece değişimin ilk haline gelmesi için geçen süre yaklaşık 22 yıl olur. Buna manyetik çevrim süresi denmektedir. Bu nedenle, 11 yılda bir Güneş’in manyetik çevrimi de maksimuma ulaşır. Bu maksimumlar sırasında en şiddetli kutup ışınımlarını gözlemeyi bekleyebiliriz.
Güney Manyetik Kutup civarındaki kutup ışınımına Aurora Australis, Kuzey Manyetik Kutup civarındaki kutup ışınımına Aurora Borealis denmektedir. Kutup ışınımının her iki yarıküre için manyetik eksenden yaklaşık 20º-25º uzaklıkta en iyi gözlenebilir. Bu bölgelere auroral oval denmektedir. Auroralar formlarına göre farklı isimler alırlar:
Işın Formu
Doğanın bu gizemli gösterisi, Baltık ülkelerinin mitolojisinde de önemli bir yer tutar. Bazı efsanelerde, başka bir boyuttaki iyi ve kötü ruhlar olarak nitelendirilen ışıklar, bazılarında ise ateşten yapılmış tilkilerin kuyruklarına ait kıvılcımlar olarak tasvir edilir. Fakat belki de bunlar arasında en ilginci, savaşçı tanrıçalar Valkyrior’ların zırhlarının ve kılıçlarının parıltısı olarak betimlenmesidir. Genellikle yeşil olurlar, ender olarak da eflatun, sarı ve mavi gibi renkler de oluşturabilirler.
Band Formu
Homojen Yay Formu
Alacakaranlık Görünüm
Perde Formu
Aurora sadece ışınımdan ibaret değildir. Bazen insan kulağının duyabileceği dalgaboylarında ses de çıkarabilir. Kutup ışınımına neden olan yüklü parçacıkların oluşturduğu akım onlarca milyon amper, gerilim ise 40000-50000 volt civarındadır. Auroralar dünyaya özgü değildir. Manyetik alanı ve atmosferi olup, yüklü parçacıklar yakalayan her gezegende görülebilir. Güneş Sistemi’nde Jüpiter, Satürn ve Uranüs Aurora yapıları gözlenen gezegenlerdir. Kuzey Işıkları’nın en iyi izleneceği yerleri sıralayalım.
1. Finlandiya – Laponya, Kilpisjärvi
Aslında Finlandiya’nın özellikle Laponya bölgesinde birkaç yerde kuzey ışıkları izlenebilir. Finlandiya’da Paatsjoki de Kuzey Işıkları’nı izlemek için ideal bir yerdir. Özellikle Paatsjoki Köprüsü. Şehirde kuzey ışıklarını görme şansınız açık havalarda %90’a kadar yükselir.
2. Norveç – Tromsø
Tromsø, kış aylarında kuzey ışıklarını gözlemek isteyenlerin en gözde mekanlarından biri. Çünkü şehir, Aurora Borealis diye bilinen bu doğa olayının oluştuğu kuşakta yer alıyor.
3. İzlanda – Reykjavik
Kuzey Işıkları eğer hava açıksa, İzlanda’nın birçok bölgesinden görülebilir. İzlanda’da Kuzey Işıkları’nı izlemek için diğer en iyi nokta, Jökulsárlón Buzul Lagünü’dür.
4. Alaska – Fairbanks
Fairbanks, Amerika’nın Alaska Eyaleti sınırları içindedir. Gizemli Kuzey Işıkları burada da gökyüzü kaşiflerine rengarenk yüzünü gösterir. Yeşil, sarı, kırmızı, hatta bazen morun çeşitli tonlarına bürünen gökyüzü, şehrin üzerinde bir halka şeklinde gözlemlenir. İklim nedeniyle gökyüzünün açık olduğu gün sayısı da oldukça fazladır. Kuzey Işıkları’nı görmek isteyenler Nisan’dan Ağustos’a kadar akşamdan gün doğumuna kadar bu eşsiz manzaranın tadını çıkarabilirler.
5. Kanada – Yellowknife
Kanada bölgelerinden Kuzey Batı topraklarının başkentidir. Yaklaşık 18 bin nüfusa sahip olan Yellowknife kutup dairesine 400 kilometre uzaklıktadır. Yellowknife’ta bulunan Büyük Esir Gölü’nün (Great Slave Lake) donmuş zemininde kutup ışıklarını izlemek için özel turlar düzenleniyor.
6. İsveç – Tornedalen
İsveç’in Torne Nehri çevresindeki bölgeler kuzey ışıklarını gözlem için uygun yerlerden biri.
7. İskoçya – Nairn
İskoçya’nın kuzeybatısındaki küçük balıkçı kasabası kuzey ışıklarının o muhteşem dansını izlemek için ideal yerlerden.
8. Grönland – Kangerlussuaq
Grönland’ın güney batısında, nüfusu az, küçücük köy Kuzey Işıkları mucizesinin gerçekleştiği yerlerden.
Kaynak
Kutup Işınımı Aurora, Kuzey Işıkları’nın Dansı, Kuzey Işıkları
Yorum Yap