Sinemanın en çok konuşulan ve en prestijli ödülleri olarak bilinen Akademi Ödülleri, kırmızı halı ritüelinden esprili sunucularına, ödül konuşmalarından ara şovlarına, en iyi film kategorisinden en iyi oyuncuya kadar pek çok ayrıntısının tüm dünyada dört gözle beklendiği bir seremonidir.
Her yıl dağıtılan Oscar’lar ilk kez 1927 yılında kurulan ve merkezi Beverly Hills California’da bulunan profesyonel bir organizasyon olan Academy of Motion Picture Arts and Sciences (AMPAS) tarafından, 1929 yılının Mayıs ayında dağıtılır.
Orijinal adı Academy Award of Merit olan ve sinema çevrelerinde Akademi Ödülleri olarak geçse de, ona Akademi Heykelciği, Altın Ödül ya da Üstün Başarı Heykeli, Weekly Variety dergisi ise Demir Adam olarak nitelendirse de, Oscar olarak bilinir. 1928 yılında doğan heykelcik, film makarasının üzerinde elinde haçlı askerlerinin kullandığı bir kılıç taşıyan şövalyeden oluşur. Şövalyenin üzerinde durduğu makaranın beş tekerleği, aktörler, yazarlar, yönetmenler, yapımcılar ve teknik ekip olmak üzere Akademinin orijinal kollarını temsil eder.
3.8 kg ağırlığındaki heykelcik, Metro Golden Mayer’nin baş sanat direktörü Cedric Gibbons tarafından tasarlanır. Gibbons’ın asistanı Frederic Hope orijinal siyah mermer zemini yaratırken, heykeltraş George Stanley tasarımı bir heykel çizgilerine dönüştürür. California Bronz döküm enstitüsü ise ilk Oscar heykelciğini 24 karat altınla kaplar.
Bu heykelciğin ismi ile ilgili farklı söylentiler söz konusu. Bunlardan biri oyuncu Bette Davis’in heykelciği ilk kocası Harmon Oscar Nelson’a benzetmesi. Ancak en çok kabul göreni ise Akademi’de bir süre kütüphane görevlisi olarak çalıştıktan sonra yapımcılığa başlayan Margaret Herrick’in, heykelciğin üzerindeki adam figürünü amcası Oscar’a benzettiğini söylemesi üzerine heykelciğe Oscar ismi verildiğidir.
1934 yılındaki altıncı ödül töreninin ardından Hollywood’un ünlü köşe yazarı Sidney Skolsky yazısında, o yıl En İyi Kadın Oyuncu dalında ödüle layık görülen Katharine Hepburn’ün aldığı ödülü, Oscar olarak nitelendirerek, heykelciği ilk kez bu isimle tanımlar. Ancak Akademi, Oscar ismini 1939 yılına kadar resmi olarak kullanmaz.
Orijinal adı The Academy of Motion Picture Arts and Sciences olan Akademi, 6000 oyuncu ve sinema emekçisinden oluşan bir organizasyondur. Her yıl dağıttığı ödüllerle tanınsa da, Akademi’nin genel hedefi sinema sanatının gelişimine katkı sağlamaktır. Akademi ayrıca sinema sektörü içindeki profesyonellerle halkın birlikte gerçekleştirebileceği eğitsel aktiviteler düzenler. Akademi 1927 yılının Mayıs ayında prodüksiyon yöneticileri ile sinema dünyasının tanınmış isimlerinden oluşan 36 kişilik bir grupla çalışmalarına başlar. Ünlü organizasyonun ilk başkanı Douglas Fairbanks idi.
Uluslararası danışmanlık ve denetim şirketi PWC, 1935 yılından itibaren Oscar ödüllerinin gizli oylama sürecini yönetir. Organizasyon 1941 yılından itibaren ise gizli zarf sistemiyle çalışmalarını sürdürür. Oscar’ın dağıtıldığı ilk yıllarda bir filmin ödüle aday olabilmesi için ödülün verileceği yıldan bir önceki yılın temmuz ayının 31’ine kadar Los Angeles’da vizyona girmesi gerekiyordu. Fakat daha sonra bir yılın 12 ayını da kullanmak adına 1932/1933 Oscar ödüllerine aday olan filmlere 17 aylık bir adaylık süresi tanınır. 1934 yılından itibaren ödüllerin verildiği senenin bir yıl öncesindeki süre içinde gösterime giren filmler, Oscar’a aday olma hakkını kazanır.
Oscar ödül töreni 1954 yılına kadar çoğunlukla Perşembe geceleri gerçekleşiyordu. 1955-1958 yılları arasındaki ödül törenleri Çarşamba günleri sahiplerini bulurken, 1959 yılından 1999 yılına kadar birkaç istisna haricinde, ödüller pazartesi geceleri dağıtılır. Oscar ödüllerinin dağıtımı, 1999 yılından günümüze Pazar geceleri yapılıyor.
İlk Akademi Ödülleri sunumu, 16 Mayıs 1929, Hollywood Roosevelt Hotel
Oscar bazı durumlarda farklı şekillerde sahiplerine sunuldu. Örneğin 1930’lu yıllarla 1950’li yıllar arasında ödüle layık görülen çocuk oyunculara heykelciğin minyatür replikaları verilirken, vantrilok Edgar Bergen’e ağız kısmı hareket edebilen ahşap bir Oscar heykelciği sunuldu. Ayrıca Walt Disney’e, ödül kazandığı yapıtı Snow White and the Seven Dwarfs için biri standart boyutta olmak üzere yedi minyatür heykelcik takdim edildi. 1942-1944 yılları arasında 2. Dünya Savaşı sırasında ekonomiye katkı sağlamak açısından Oscar’ın yapımında altın yerine plaster kullanıldı. 1945 yılında heykelciğin mermer tabanlığı metale dönüştürülürken; 1949 yılında heykelcik 501’den başlayarak numaralandırmaya başlandı.
Akademiye katılmak üzere önceden davet edilen 5830 üyeden oluşan akademinin oyladığı filmlere ödülleri, Board of Governors vermektedir. Ödül kazanılması akabinde genel olarak davet alan üyelerin seçkin bir sinema kariyerine sahip olmakla birlikte bir alanın önemli temsilcileri sayılmaktadırlar. Oyunculuk, Yönetmenlik, Görüntü Yönetmenliği ve Yapımcılık gibi 15 farklı alanda temsilcisi bulunan akademinin her üyesi kendi alanında adayını önerir ve her üye oylamaya katılır, ancak kimlerin ödül aldığına ikinci bir oylamayla karar verilir ve her yılın Şubat ayında ödülleri ilan eder.
Los Angeles’ta genellikle (son zamanlarda) Kodak Stüdyoları’nda düzenlenen ödül töreni, ödüllerin hangi filmlere ya da kimlere gideceği konusunda ipuçlarının çok önceden farklı mecralarda verilmesine rağmen, her yıl bütün gözlerin üzerinde olduğu bir tören olarak oldukça heyecanlı geçer.
En iyi filmden en iyi eser sahne tasarıma ödülüne kadar yaklaşık 25 farklı dalda verilen ödüller, sinema çevrelerince çok önemsenmesine rağmen oldukça önemli bir kesim tarafından eleştirilmekte, verilen ödüller önemsiz görünmektedir. Kamuoyunun yakından tanıdığı pek çok filme, oyuncuya ve yönetmene ödül verilmemesi ya da bir oyuncunun ya da filmin birden çok ödüle layık görülmesi pek çok tartışmaya sebep olmaktadır.
Stüdyolara ya da oyunculara prestij kazandırdığı düşünülürse Akademi’nin ve bu organizasyonun ödül sisteminin dünyadaki film endüstrisini derinden etkilediği söylenebilir. Film stüdyoları, genelde çektikleri filmlere oy toplamak için birçok pahalı pazarlama ve reklam kampanyası yapma yolunu seçiyor. Akademi her ne kadar stüdyolar tarafından yapılan reklam ve promosyon kampanyalarının ve uygulanan pazarlama taktiklerinin önünü kesmeye çalışsa da bu tarz aktiviteler oylama sonuçlarını etkiliyor.
Kaynak
Ötekinin İnşa edildiği Sorunlu Bir Alan Olarak Oscar Ödül Törenleri, Oscar’ın Tarihi
