Damdaki Kemancı, Olmak Ya Da Olmamak, Aşık Shakespeare başta olmak üzere tiyatro ve tiyatrocular üzerine yapılmış 10 önemli filmi listeledik.
1. To Be Or Not To Be (Olmak Ya da Olmamak), 1942
Yönetmen: Ernst Lubitsch, Oyuncular: Carole Lombard, Jack Benny
İkinci Dünya Savaşı döneminde Alman işgali altında bulunan Polonya’da yaşam, Nazilere karşı olan herkes için oldukça zordur. Polonya’nın Nazilerin direnişine çok ciddi şekilde zarar verebilecek bir casusun Almanlara bilgi ulaştırmadan bir an evvel engellenmesi gerekmektedir. Joseph Tura ve karısı Maria’nın başını çektiği bir grup tiyatro oyuncusu, Nazilerle amansız bir mücadeleye girişirler. Film II. Dünya Savaşı’nın devam ettiği yıllarda çekildi.
2. All About Eve (Perde Açılıyor), 1950
Yönetmen: Joseph Mankiewicz, Oyuncular: Bette Davis, Anne Bexter, George Sanders
Margo Channing, uzun tiyatro kariyerinin doruklarında, hırslı ve yetenekli bir oyuncudur. Hayatının, büyük bir hayranı olarak kendisiyle tanışmaya gelen genç Eve Harrington’la karşılaştığında nasıl değişeceğinden habersizdir. Eve, Margo’nun sekreteri olarak onunla yaşamaya başlar, ancak aslında olmak istediği Margo Channing’in kendisidir. 6 Oscar alan film, birçok filme de ilham kaynağı oldu.
3. The Producers (Yapımcılar), 1967
Yönetmen: Mel Brooks, Oyuncular: Zero Mostel, Gene Wilder, Dick Shawn
İlk uzun metrajlı ve en iyi filmidir Mel Brooks’un. New Yorklu bir gösteri dünyası uzmanı Yahudi, üçkağıtçılıkla da olsa, sahneye bir müzikal koyar. Müzikalin konusu, nefret uyandırıcı da olsa, Hitler’dir. Hitler’i oynayan oyuncu son derece yeteneksizdir. Oyunun ilk gecesinde seyirci o kadar eğlenir ki, oyun bir hite dönüşür. Film tiyatro ile ilgili olmasının yanında komedi filmidir de.
4. Fiddler On The Roof (Damdaki Kemancı), 1971
Yönetmen: Norman Jewison, Oyuncular: Haim Topol, Leonard Frey, Norma Crane
1900’lerin başında Ukrayna’da geçen Damdaki Kemancı, Sholem Aleichem’ın öykülerinden hareketle sahnelenen ve uzun bir süre kapalı gişe oynayarak büyük bir başarı elde eden Broadway müzikalinden sinemaya uyarlandı. Sütçü Tevye, karısı Golde ve üç kızları (Hodel, Tzeitel, Chava) etrafında dönen film, Ukrayna’daki Anatevka köyünde geleneklerine sıkı sıkıya bağlı küçük bir Yahudi topluluğunun içinde yaşananları anlatıyor. Film 1971 yılında sekiz dalda Oscar’a aday olmuş ve bunların üçünü de (En İyi Görüntü Yönetimi, En İyi Müzik, En İyi Ses) kazanmıştır.
5. O Thiasos (Kumpanya), 1975
Yönetmen: Theo Angelopoulos, Oyuncular: Eva Kotamanidou, Aliki Georgouli, Vangelis Kazan
Gezici bir tiyatro kumpanyasının 1939 ve 1952 yılları arasında Yunanistan’da çıktıkları uzun turne sırasında uğradıkları her ada, köy ve kasabada Kadın Çoban Golfo adlı kırsal oyunu sergilerlerken, gerçek hayatta kendi aralarında yaşadıkları birtakım olayların da klasik bir Yunan trajedisi olan Oresteia’yı andırması konu edilir. Film Nazi işgalinin sürdüğü 2. Dünya Savaşı yıllarından başlayıp, kralcılar ve komünistler arasında geçen yıkıcı Yunan İç Savaşı’nı da içine alan süreyi kapsar. Brechtvari bir anlatım tarzıyla filmde zaman bir ileri bir geri sıçrar durur. Yunanistan’ın en eski tarihi ile yakın tarihi arasındaki zamanda gidip gelmeler tiyatro aracılığıyla yapılır.
6. Mephisto, 1981
Yönetmen: István Szabó, Oyuncular: Klaus Maria Brandauer, Krystyna Janda, Ildikó Bánsági
Usta yönetmen István Szabó’nun dünya çapında ses getiren ünlü filmi. Bir Alman tiyatro oyuncusu Faust oyunundaki performansıyla beklemediği bir başarı kazanır. Bu arada, İkinci Dünya Savaşı Almanyası’nda Naziler iktidara gelirler ve her konuda olduğu gibi, tiyatro konusunda da ülkede karmaşa yaşanır. Arkadaşları teker teker öldürülen ya da ülke dışına kaçan tiyatro oyuncusu, Naziler karşısında oyununu çok iyi sergilediğinin farkına varır ve içsel bir hesaplaşmaya girer. Film gösterildiği yıl Cannes Film Festivali’nde senaryo, Oscar Ödülleri’nde ise yabancı film ödüllerini kazanmıştı.
7. Noises Off (Oyunun Oyunu), 1992
Yönetmen: Peter Bogdanovich, Oyuncular: Michael Caine, Louise Stratten, Denholm Elliott
Lloyd Fellowes’un liderlik ettiği bir tiyatro grubu, programlarına aldıkları bir tiyatro oyununu sergilemek için hazırlıklara başlarlar. Sahne arkası çalışmalardan, oyunun sahneleneceği güne kadar geçen süre içinde bir dolu aksilik çıkar. Aksiliklerden başını kurtaramayan ekip, bir de turneye çıkmaya karar verince işler iyice arap saçına döner. Tüm yaşananlar, sahne önünde olanlarla sahne arkasında olanların artık tamamen birbirine karıştığı, karmaşa dolu bir komediye dönüşür. Oyununu umutsuzca ayakta tutmaya çalışan yönetmen rolünde Michael Caine çok başarılı.
8. Shakespeare In Love (Aşık Shakespeare), 1998
Yönetmen: John Madden, Oyuncular: Ben Affleck, Gwyneth Paltrow, Geoffrey Rush, Colin Firth, Joseph Fiennes
Will Shakespeare, 1593 yılında her yazarın zaman zaman başına gelen yazamama dönemlerinden birini yaşıyor. Son komedisi Romeo ve Ethel, Korsanın Kızı bir türlü ilerlemiyor ve Londra Tiyatro Topluluğu sürekli bitmiş senaryoyu istiyor. Depresyona giren Will, tanrı vergisi yeteneğini kaybedip kaybetmediğini düşünmeye başlıyor. Tüm umudunu kaybetmişken güzel Viola ile tanışıyor ve aldığı ilham ile tüm zamanların en harika aşk hikayelerinden birini yazıyor. John Madden’in Shakespeare uyarlamalarının popüler olduğu bir dönemde gerçekleştirdiği film, kadrosuyla hem çok sevilmiş hem de yedi Oscar Ödülü’nün birden sahibi olmuştur.
9. Moliére, 2007
Yönetmen: Laurent Tirard, Oyuncular: Romain Duris, Ludivine Sagnier, Fanny Valette, Laura Morante, Edouard Baer
1644’te 22 yaşında Moliére borç içinde ve aranıyor. Tiyatro sahnesine trajediyle çıkmak istiyor, fakat bu konuda oldukça kötü olduğu kendisine hatırlatılıyor. Alacaklıların şikayeti üzerine hapse düşen Moliére birdenbire ortadan kayboluyor. İşte bütün hikaye de burada başlıyor. Genç ve güzel Markiz Celimene’i baştan çıkarmak için Moliére’den yardım isteyen ve onu hapisten çıkaran bir zenginin evindedir Moliére. Kendi tiyatro grubundan uzunca bir süre uzak kaldığı bu dönemde Moliére hala Jean Baptiste’dir ve bu süreçte komedinin ustası Moliére olur. İşte bu dönemde Moliére’nin başından Tartuffe, Kibarlık Budalası, Cimri gibi oyunlarında yer alacak komik olaylar geçer.
10. Cesare Deve Morire (Sezar Ölmeli), 2012
Yönetmen: Paolo Taviani & Vittorio Taviani, Oyuncular: Francesco De Masi, Cosimo Rega, Giovanni Arcuri, Gennaro Solito
Berlin’de Altın Ayı Ödülü’nü kazanan film, İtalya’da Rebibbia Hapishanesi’nin mahkumlarıyla çekildi. Çoğu İtalyan mafyasından gelen mahkumları, Shakespeare’in Jül Sezar adlı oyununun provalarını yaparken seyrediyoruz. Provalar dışındaki hayatlarından çok az şey gösterilse de oyun aracılığıyla herkesin kendisiyle yüzleştiğini hissediyoruz. Tiyatro sanatının doğasıyla ıslah edici gücünü soğukkanlı bir üslupla anlatan belgesel tadında bir film.
