Nazım Hikmet, Attila İlhan, Cemal Süreya başta olmak üzere Türk Edebiyatı’nın önemli şairlerinin, Van Gogh, Pablo Picasso, Marc Chagall gibi önemli ressamlar için yazdığı şiirleri derledik.
Bu listedeki ressam olmayan tek kişi heykeltıraş İlhan Koman. Ancak, o da ilk olarak Akademi’nin resim bölümüne girip, hocalarının önerisiyle bir yıl sonra heykel bölümüne geçmiştir. O sebeple, listemizde tutmaya karar verdik.
Türk Da Vinci’si İlhan Koman’ın Eserleri ve Hayatı
1. Bir Evliya, Can Yücel
İlhan Koman ki tıraşsız heykeltıraş
Uçmaya doğru sakallı…
Elinde bombalarla bebekler
Heykel gibi olmayan heykeller,
Taşınırdı garip maacir
Güneyinden kuzeyine kutupların
Battı batacak teknesiyle
Varmak için Edirne’ye
Selimiye’ye…
İlhan Koman, Akdeniz Heykeli, 1980
Pieter Bruegel’in Eserleri ve Hayatı
2. Bruegel, Ülkü Tamer
Gökyüzü ayaklarımın ucundan başlıyor.
Köpeklerin bakışlarında birer keman tadı.
Avcılar ve kuşlar avdan dönüyor.
Zaten her yanda hüzün görülür
Uzakta çocuklar kayıyorsa,
Kızaklar tahtadan yapılmışsa,
Kar dinmişse, avdan dönüyorsa avcılar,
İnsan anlamışsa ansızın, başladığını
Gökyüzünün, ayaklarının ucunda.
Kuş tüyleriyle kaplıdır burunları
Birer sirk emeklisine benzeyen avcıların;
Soluk alır, tüy verirler yorulunca,
Yürekleri birleşir, geniş bir av ülkesi olur,
İçinde tazılar yaban ördeklerini,
Çantalı okullular kar tanelerini avlar.
Norveç’in nüfusunu bilir de okullular
Karın nüfusunu bilmezler nedense.
Zaten her zaman hüzün bulunur biraz.
Norveç’ten söz açan şiirlerde.
Gökyüzü ayaklarımın ucundan başlıyor.
Ağzımın kemiğinde dağınık bir şiir tadı.
Gürgenler ve kayınlar avdan dönüyor.
Sırtsız atmacalar çizerdim şimdi
Bir kayığın yelkeni geçseydi elime;
Unutmazdım, yelkenin bir köşesine
Tabut başlı bir avcı yerleştirirdim.
İçime çektiğim hava değil, gökyüzüdür.
Pieter Bruegel, The Hunters In The Snow, 1565
Pablo Picasso, Kadınları ve Onların İlham Verdiği Tablolar
Pablo Picasso’nun Eserleri ve Hayatı
3. Pablo Picasso, İlhan Berk
Dünyada yapayalnız bir bulut yapayalnız bir dal bir aydınlık
Bir gök bir çiçek, suyun sonrasızlık, suyun aşk, özlem, mutluluk duyusu
Biraz umut biraz ışık biraz ilerdeki sabah
Hepsi ayrı ayrı, ayrı ayrı güzel, ayrı ayrı yalnız, ayrı ayrı kardeş
Gidiyordu faydasız
Picasso fırçaya sarıldı.
Bir ağaç gördüğü pencerenin
Çiçeğe durdu duracak
Koltuğunki eller saçlar gözler
Eller saçlar gözler bir başına
Kadın bir gökyüzüne bakıyor
Kadın hiç kımıldamıyor hiç konuşmuyor bakıyor
Bakıyor bakmakla bitecek gibi değil gökyüzü diyor
Pencere bir daha böyle durmam diyor
Ne maviler ne karalar bilin ki bir daha böyle durmayız diyorlar
Binde bir bu dünyada beklediğimiz o binde bir söylediği şairlerin bu işte
Böyle duracağız diyor eller
Bizi hiç kimse bir daha yerimizden oynatayım demeyecek
Saçlar böyle kalacağız diyor
İlk bu mutluluk her şeyi ilk görüyoruz diyorlar
Odada ne varsa soba, ayna ve daha ne varsa bunun gibi bunun gibi bir kıyıda duran
Bunu diyor.
Hepsi bir şey söylüyor
Hepsi bir şeye bakıyor
Picasso yalnız onlara.
Pablo Picasso, Mediterranean Landscape, 1952
Uzun Boyunlu Kadın Figürleriyle Amedeo Modigliani’nin 21 Tablosu
4. Aslan Heykelleri, Cemal Süreya
Yeni sözler buldum bir nice seni görmeyeli
Daha geniş bir gökyüzünde soluk aldıracak şiire
Hadi bir de bunlarla çağır gelsin aslan heykelleri
Oldurmanın yıkmanın yeniden yapmanın aslan heykelleri
Olduran yıkan yeniden yapan gözlerini seviyorum kaç kişi
Bir senin gözlerin var zaten daha yok
Ya bu başını alıp gidiş boynundaki
Modigliani oğlu modigliani
Amedeo Modigliani, Jeanne Hébuterne (au foulard), 1919
5. Chagall, Edip Cansever
Bir testi bir tabak
Şinana Chagall
Üstünde balık içinde balık
Şinana Chagall
Altında yanında tatlı kuruluk
Şinana Chagall
Şu kasap dediğin ne kötü mahlûk
Şinana Chagall
Bir bitki yürümüş gitmiş
Şinana Chagall
Atlardan uzunca böcekten küçük
Şinana Chagall
Burası ne dünyada bir yer
Şinana Chagall
Marc Chagall, Couple and Fish, 1964
6. Paul Klee’de Uyanmak, İlhan Berk
Uyanmak çiçek gibi dayanılmaz güzel kızlar
Ad Marginem’den asma köprüler kurmuşlar İstanbul’a
Nehirler, aylar çevirmişler o Ayla’lar, Münibe’ler
Tümü bir uzak denizde A’lar, V’ler, U’larla
Gece sarı bir evde bir iki yaprak evlerinin önünde
Açtı açacaklar dünyamızı açtı açacaklar
Bu denizi Ayla ayaklarını soksun diye getirdim
Bu dünyaları onun için açtım bu balıkları tuttum
Bir sabah çıkmak güneşler, aylar bir sabah çıkmak
Bir ağacı bu evleri sarı ters bir kuşu düzeltmek
Edibe bu sokağı al götür görmek istemiyorum
Edibe bu evleri Edibe bu göğü bu güneşleri Edibe
A’lar V’ler U’larla olmak Paul Klee’de uyanmak
Paul Klee, Landscape With Yellow Birds, 1923
7. Burhan İçin, Can Yücel
Bu yaşlar fazla tuzlu geliyor
Kaç paraya gitti ki resimler?
En pahalısı sendin!
Gece sarhoş
“Anne ben burdayım!” demek için
O arayıp arayıp da bulamadığın kabre…
Sûretinle suratın
Resmedilecek tekraren
Türkiye’nin sûretsizliği içinde…
Çocuk yürümeye başladı mıydı
Durdurabilirsen durdur
Farıyıp uyuya kalıncaya kadar
Keskin göz çatlayan küpüne zarar
Demişler
Suya düşer mi resim düşer
Hele motorla Beşiktaş’a geçiyorsan
Rüzgârlı bir akşam
Kafan da iyiyse
Yanında kâğıda sarılı duran
Şahin Kaygun’un portresi
Uçar denize…
Beşiktaş’ta iner motorlu bir sandal tutarsın
Dönersin Üsküdar’a
Ara babam ara
Gök de kavuşuyordur
Kayıkçı mırın-kırına başlar
Tam o sırada Şemsi Paşa’nın orda
Bağırırsın “Nah, işte arkadaşım!” diye
Tuval yürüyordur câmi rıhtımının eşiğinde
Son olsun bu seferki ölüşün
Kolay değil her biten resimle
Azar azar ölmek
BURHAN için bu
Bir dal erguvan
Burhan Uygur, Çığlıkları Yüreğimde Kanayan Sabır Bilmez Yaz Günleri, 1991
Van Gogh’un Eserleri ve Hayatı
Vincent Van Gogh’un Kaleminden Hayatına Dair 21 Mektup
8. Dalga, Cemal Süreya
Bulutu kestiler bulut üç parça
Kanım yere aktı bulut üç parça
İki gemiciyken Van Gogh’dan aşırılmış
Bir kadının yüzü ha ha ha.
Bir kadının yüzü avucum kadar
İki gözümle gördüm vallahi billahi
Yıldızlar vardı kafayı çekmiştim
Bu kimin meyhanesi ha ha ha
Bu Ali’nin meyhanesi bu da masa
Bu iki kimse için gezdirmiyorum
Bir kere asılmıştım çocukluğumda
Direkler gemideydi ha ha ha
İki gemiciyken Van Gogh’dan aşırılmış
Bir kadının yüzü kaçıyordu yetişemedim
Ben ömrümde aşk nedir bilmedim
Süheyla’yı saymazsak ha ha ha
Van Gogh, The Starry Night, 1889
Rembrandt’ın Gerçekliğiyle Büyüleyen 30 Eseri
9. Rembrandt’ın Resmi Üzre, Can Yücel
Karanlıklar arasından bir ışın
Bir kadın vücuduna vuruyor
Aşağıdan yukarıya
Yıkanmak üzre
Geceliğini kaldırmış
Bacakları bütün kadınların
bacaklarından
Ama o ezele kalacak
O bir ışın yüzünden
Aydınlatan yaşamımızı
Aydınlatan yalnızlığımızı
Bir tek ışın
yaşasın.
Rembrandt, A Woman Bathing In a Stream (Hendrickje Stoffels?), 1654
10. Avni’nin Atları, Nazım Hikmet
Bu atlar Avni’nin atları
Kuvayi Milliye atları
Kara yamçı altında ak sağrı dolgun
Titrer burun kanatları
Bu atlar Avni’nin atları
Avni Arbaş, Atlı Atatürk, 1993
Abidin Dino’nun Eserleri ve Hayatı
11. Abidin Dino’nun Yürüyüş Tablosu Üzerine Söylenmiştir, Nazım Hikmet
Bu adamlar, Dino,
ellerinde ışık parçaları,
bu karanlıkta, Dino,
bu adamlar nereye gider?
Sen de, ben de, Dino,
onların arasındayız,
biz de, biz de, Dino,
gördük açık maviyi.
Abidin Dino, Yürüyüş, 1956
İbrahim Balaban’ın Eserleri ve Hayatı
12. İbrahim Balaban’ın bahar Tablosu Üzerine Söylenmiştir, Nazım Hikmet
İşte seyreyle gözüm,
hünerini Balaban’ın.
İşte şafak vakti, Mayıs
ayındayız.
İşte aydınlık:
akıllı, cesur,
taze, diri, insafsız.
İşte bulut:
Kaymak gibi lüle
lüle.
(…)
İbrahim Balaban, Bahar, 1949
13. Açlık Grevinin Beşinci Gününde, Nazım Hikmet
Kardeşlerim,
ölmeye niyetim yok.
Kardeşlerim,
biliyorum,
yine de yaşamakta devam edeceğim yanı başınızda:
Aragon’un mısraında olacağım
-gelecek güzel günleri anlatan her mısraında-
Ve beyaz güvercininde Picasso’nun
ve Robeson’un türkülerinde
ve asıl
ve en güzeli:
Marsilya dok işçilerinden yoldaşımın muzaffer gülüşünde olacağım.
Pablo Picasso, Dove of Peace, 1949
14. Kaptan 5, Attila İlhan
Hep aynı manzarayı kullanmaktan bıktım usandım
bir yumruk vurdum dünden kalma bir şarkıyı dağıttım
van gogh bana bakıyordu deli gözleriyle bakıyordu
Van Gogh, Otoportre, 1889
