İbrahim Çallı’nın Hayatı ve 15 Önemli Tablosu

Ünlü Türk ressam İbrahim Çallı’nın en güzel tablolarını sizler için derledik.

İbrahim Çallı, Denizli’nin Çal ilçesinde doğdu. İlk resim derslerini askeri okula girmek için geldiği ve çeşitli işler yapmak zorunda kaldığı İstanbul’da resim dersleri veren bir öğretmenden aldı. Daha sonra Kapalıçarşı’da çalışan ressam Ruben Efendi’den resim öğrendi. 1906 yılında Şeker Ahmet Paşa’nın oğlu İzzettin Bey’in aracılığıyla Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girdi. Altı yıllık okulu üç yılda bitirdi.

İbrahim Çallı – Adada Gezintiye Çıkan Kadınlar

1910 yılında Maarif Nezareti’nin açtığı Avrupa’ya tahsile gönderilecek ögrenciler yarışmasında Çıplak Adam ve Hareket Ordusu’nun Muhafiz Alayı’ndan Maksut Çavuş adlı tablolarıyla birinci oldu. Aynı yıl Hikmet Onat ve Ruhi Arel’le birlikte Paris’e resim öğrenimine gönderildi. Paris’te geçirdiği eğitim ve öğrenim yılları Çallı ve sanatı için önemli gelişimlerin yaşandığı bir döneme işaret eder. Doğuştan varolan yeteneği ögretim olanaklarıyla birleşince sanatına ve dolayısıyla Türk resim sanatına önemli bir atılım kazandırmış olur.

Çalışmalarında biçimler ve planlar, çizgilerle değil, sıcak ve soğuk renklerle ve renklerin ifade ettikleri ışık güneş oyunlarıyla tasvir edilir. Batılı empresyonistlerde beliren plan ve tablo düzeni Çallı’da daha yumuşak, daha belirsiz görülür. Çallı hazırlıksız, eskiz ve taslaksız, deseni fırça ucuyla çizmekle yetinirdi. Aşağıdaki tablosu, bu aceleci çalışma türüne örnektir.

İbrahim Çallı – Kadın Portresi

İbrahim Çallı, Fernand Cormon’un atölyesinde 4 yıl resim çalıştı. Ancak Cormon o yıllarda Empresyonist ve Kübist denemelere şiddetle karşı çıkıyordu ve modern eğilimleri bir soysuzlaşma, resim sanatının bir yozlaşması olarak nitelendiren tutuculara katılmıştı. Çallı ve kuşağına bağlı diğer arkadaşları Avrupa’da öğrencilikleri sırasında bu tutucu ustalardan ders almalarına karşın etkilerinde kalmamışlar, aksine empresyonizme yakın özgür görüş ve tekniği benimsemişlerdir. Çallı’nın aşağıdaki tablosu izlenimcilik etkisinde yaptığı eseridir.

İbrahim Çallı – Manolyalar

1914 yılında Birinci Dünya Savaşı çıkınca süresini doldurmadan yurda döndü. Sanayi-i Nefise Mektebi’nde Vallaury’nin yardımcılığına getirildi. Gene aynı yıl Resim Bölümü Yağlıboya Atölyesi ögretmeni olarak resmen göreve başladı. Galatasaray Yurdu ve Lisesi’nde düzenleme, figür ve portreler yaptı.

İbrahim Çallı – Mavi Vazoda Güller

Ada camları arasında gezinen hanımlar, balolar, kadın portreleri ve Türk resminde ilk görünen çıplaklarında (nü) Çallı, lirik bir fırçanın sahibiydi. Bu döneme ait eserlerinde dengeli bir kompozisyon kaygısı sezilir. Siyah ve kahverengiden arındırılmış renklere ve özgür bir fırça işçiliğine sahip olduğu görülür. Aşağıdaki resminde batılı giyim tarzında 2 kadın model var ve yüzleri son derece net. Sosyal ve psikolojik karakterleri yüzlerinden okunabilmektedir.

İbrahim Çallı – Balkonda Oturan Kadınlar

Balkonda Oturan Hanımlar adlı portresindeki iki kızkardeş, Salah Cimcoz’un kızları, mavi elbiseli olan Emel Korutürk (1915 – 2013) ve Saynur Aral‘dır (1917-2010). Portre Moda’daki Cimcoz köşkünün üst kat balkonunda yapılmıştır. Ressam olan Emel Korutürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin 6. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ün eşiydi.⁣ Yerdeki mozaik taşlar ve arka plandaki ağaçların önünde duran modellerin üzerlerindeki şık giysiler dikkati çeker. Emel Korutürk, daha sonra Çallı’nın hızlı çalıştığını aktarmıştır.
⁣
Babaları Salah Cimcoz ise, 1931’den 1946 yılına kadar İstanbul Milletvekilliği yapmış, CHP’nin Sanat Bölümü Şefliği’nde bulunmuş, sanat dünyasının yakından tanıdığı, antikaya özel merakı ile ün salmış, gazeteci ve Atatürk’ün çok sevdiği, hatta motor gönderip Florya’ya çağırttığı birisiydi.

En ilginç yapıtları Beyaz Rus akınıyla İstanbul’a gelip bir süre kalan ressam Alexis Gritchenko’nun etkisiyle 1927 yılında yaptığı Mevleviler dizisi oldu. Bu dizide o güne kadar uyguladığı yarı empresyonist tekniği bırakmış, Rus ressamın grafiğe yakın, şematik desenini, bu deseni örten az karışımlı renklerini benimsemişti. Burada ayrıntıları iyice ayıkladığı, iki boyutlu bir mekan derinliğinde düz ve ince sürülmüş renklerin uyumunu aradığı görülür.

İbrahim Çallı – Mevleviler

Okuldayken kılık kıyafeti, onu biraz köylü, biraz yaşlı gösteriyordu. Ama çok çalışkandı. Fransa’dan döndükten sonra bu kez de Fransız şıklığı içindeydi. Türkiye’de resim sanatının en önemli mihenk taşlarındandır. 1914 kuşağı Çallı Kuşağı diye onunla anıldı.

İbrahim Çallı – Bostancı Sahili’nde Gezintiye Çıkan Kadınlar

Çallı, canlı karakteri, hoşsohbetliği, sofra zevklerine, dolayısıyla içkiye düşkünlüğüyle tanınıyordu. Toplantıları renklendiren sıcak, sevimli kişiliğiyle, espirileriyle, hazırcevaplığıyla, bir hayli bohem yaşantısıyla ilgili fıkralarıyla uzun yıllar dilden dile dolaşmıştır.

İbrahim Çallı – Portre

Cumhuriyet’in ilanından sonra Kurtuluş Savaşı ve devrimlerle ilgili resimler yapar. Aşağıdaki tablosunu Ankara Etnoğrafya Müzesi’nde Osman Hamdi Bey’le açtığı sergide Atatürk görür: “Biz Kurtuluş Savaşı’nda ekmek zor buluyorduk, açtık, senin resimdeki atlar nasıl da semirmiş böyle” der. Bunun üzerine ressam boyası ve fırçasıyla atı zayıf bir hale getirir.

İbrahim Çallı – Zeybekler

Aşağıdaki resmi Gül Koklayan Kadın adlı eserini ressam John William Waterhouse’nin The Soul Of the Rose (Gülün Ruhu) tablosu, İbrahim Çallı’ya ilham vermiş. İlginçtir Çallı’nın kadının başında örtü de olsa, Waterhouse’nin İngiliz kadınından daha feminendir.

İbrahim Çallı – Gül Koklayan Kadın

Pul üzerine de basılan bu tabloda Prenses Vicdan Halim Moralı, kendi köşkünde, Edirnekâri bir sedirin üzerinde oturmakta, sedirin solunda aynı tekniği sergileyen sehpanın üzerinde, mavi Beykoz işi mavi opalin vazonun içinde pembe güller görülmektedir. Duvarda solda, üzerine porselen bir tabak konmuş. Edirnekâri kavukluk, sağda yaldızlı çerçeve içinde sülüs hatlı “Ve mâ tevfîki illâ billâ” (Ancak O’nun yardımıyla olur) yazısı yer alır. Sarı ipek şalvar, sim işlemeli yeşil üç etek giymiş olan prensesin elmas küpeleri ve sarı çiçek oyalı hotozu dikkat çekmektedir.

İbrahim Çallı – Yeşil Elbiseli Kadın Bayan Vicdan Moralı’nın Portresi

Salâh Cimcoz’un kayınbiraderi Nâci Ali Moralı’nın eşi olan, Abbas Halim Paşa’nın kızı prenses Vicdan Moralı’nın Portresi, Moda’da bugün Salâh Apartmanı’nın bulunduğu yerde, Cimcoz Köşkü’nde yapmıştır. Bu portreyi diğer aile bireylerinin portresinden ayıran özellik, alçak geniş bir sedirin üzerinde yerel ifadelerle poz vermiş olmasıdır. Vicdan Hanım, yeşil üzerine sarı işlemeli üç etek giyip, belini saran bir kemer ve başına boyalı bir yemeni bağlayarak poz vermiştir. Sedirde, yastıklarda, modelin kıyafetindeki, yerdeki halıda bulunan çoklu desen, şekil ve renkler yan yana, üst üste bir arada yer almış; Çallı bu karmaşa içerisinden uyumlu bir bütün yaratmıştır. Portrede yatay, dikey ve diyagonal olarak fona uygulanan  sık fırça vuruşları, ailenin diğer portrelerinde de karşımıza çıkar.

Çallı, Edirnekâri kavukluk ve üzerindeki şekerliği, çiçekleri kompozisyonun sol tarafına; hat levha ve yastıkları sağ tarafa yerleştirerek dengeli bir kompozisyon elde etmiştir. Portre aile tarafından Resim Heykel Müzesi’ne bağışlanmıştır.

1947 yılında anlaşamadığı ögretim kadrosuna Akademi’yi ve atölyesini bırakarak 65 yaşında emekli oldu. Eşsiz fırçası ile sayısız eserler vermiş, yüzlerce öğrenci yetiştirmiş bu değerli üstada Akademi’den ayrılışı nedeni ile görkemli bir tören yapıldı.

İbrahim Çallı – Hasene Cimcoz Portresi

Siyasetçi, hukukçu, sanatsever Salah Cimcoz’un eşi Hasene Hanım, 20. yüzyıl başlarında Kadıköy’ün en tanınmış ailelerinden olan Moralı Ailesi’ndendir. Fatma, İbrahim, Bülent, Emel, Saynur adlarında beş çocukları dünyaya gelir. Emel Cimcoz ise çok sonraları Türkiye Cumhuriyeti’nin 6. Cumhurbaşkanı olacak Fahri Korutürk ile evlenecektir. ⁣Oldukça renkli portrede, Hasene Hanım, Cimcoz Köşkü’nde Edirnekâri ahşap bir koltukta otururken, kucağında çok sevdiği köpeği Nana ile resmedilmiş. Modelin ağırbaşlı bir ifadeyle seyirciye bakan yüz ifadesi, beyaz elbisenin dökümü, aksesuarları özenle tuvale aktarılmış. Arka plan ise sık ve ağırlıklı olarak diyagonal fırça darbeleriyle boyanmıştır. Resim, Cimcoz ailesi tarafından Ankara Resim ve Heykel Müzesi’ne bağışlanmıştır. İbrahim Çallı, Cimcoz ailesinin diğer üyelerinin de portrelerini yapmıştır. ⁣

Torunu ressam Yaşar Çallı’nın dedesi ile ilgili şunları anlatıyor:

“Dedem de köyden Beyza yüzünden kovulmuş zaten. Onun hikayesi de ilginçtir. Bir akşam dedem 16 yaşındayken, 6 arkadaşıyla Kumral Vadisi’ndeki bağevine alem yapmaya gitmiş. Beyza’yı da kendilerine sakilik yapsın diye yanlarında götürmüşler. Dedem ve Beyza birbirlerinden hoşlanıyorlarmış. Yemiş, içmişler, dedem o gece Beyza ile birlikte olmuş. Beyza, dedem için hep çok önemli olmuştur. Sabah olduğunda Beyza sızdığı için herkes nöbetleşe sırtında taşıyarak onu evine götürmeye kalkmış. Tam dedeme sıra gelmiş, köylü onun sırtında Beyza’yı görmüş. Çünkü dedem evli, bir de çocuğu var. Kıyamet kopmuş ve dedem köyden ayrılmak zorunda kalmış.”

İbrahim Çallı  – Plajda Kadınlar

1947 yılında emekli olan ve 22 Mayıs 1960’ta mide kanaması sonucu İstanbul’da yaşamını yitiren Çallı’yla son buluşmayı Hasan Ali Yücel, ölümünden sekiz gün sonra, 30 Mayıs 1960’ta kaleme aldığı Dostum Çallı yazısında şöyle anlatıyor:

“Onu son defa Taksim civarında görmüştüm. O şakacı Çallı, benimle uzun bir seyahate çıkacakmış gibi içli içli konuştu. Sesi, kederli bir inilti kadar ihtiyar ve bitkin, titriyordu. Ayrılırken öpüştük, aksi yönlere yürüdük. Garip iç dürtüsüyle arkama döndüm, ne göreyim, o da bana bakıyordu. Birbirimizi bir kere daha selamladık.”

İbrahim Çallı – Adada Piknik Sefası

Avluda Oturanlar tablosu, 1913 tarihli bir Çallı tablosu. 2014 yılında 2 milyon 460 bin liraya satılarak bugüne kadar satılan en yüksek değerli Çallı eseri oldu.

İbrahim Çallı  – Avluda Oturanlar